Cyflenwi bwyd dros ben a chydgynhyrchion fel porthiant
Yn y canllawiau
Canllawiau i fusnesau - fel archfarchnadoedd, bragwyr, distwyr, gweithgynhyrchwyr biodanwydd, llaethdai a gwneuthurwyr bwyd - sydd yn cyflenwi cydgynhyrchion a bwydydd dros ben ar gyfer bwyd anifeiliaid
Mae'r canllawiau hyn ar gyfer Cymru
Caiff busnesau (gan gynnwys manwerthwyr) gyflenwi cynhyrchion bwyd dros ben nad ydynt yn bodloni safonau masnachol, neu sgil-gynhyrchion o'r broses weithgynhyrchu (a elwir yn gydgynhyrchion) i'w defnyddio mewn bwyd anifeiliaid.
Mae'n rhaid i bob busnes sy'n cyflenwi unrhyw fwyd dros ben a/neu gyd-gynnyrch bwyd ar gyfer porthiant anifeiliaid fod wedi'i gofrestru gyda'i awdurdod lleol (y gwasanaeth safonau masnachu yn gyffredinol) fel gweithredwr busnes bwyd anifeiliaid a rhaid iddo gydymffurfio â gofynion labelu bwyd, dogfennaeth a hylendid presennol. Mae hyn yn berthnasol p'un a gyflenwir cynnyrch bwyd drwy brosesydd bwyd neu ei anfon yn uniongyrchol i ffermydd. Mae busnesau sy'n darparu cynnyrch bwyd ar gyfer bwyd anifeiliaid anwes hefyd yn dod o dan y gofynion hyn.
Lle y bo'n briodol, mae'n arbennig o bwysig bod systemau ar waith i sicrhau nad yw cynhyrchion sy'n cael eu gwahardd i'w defnyddio mewn bwydydd anifeiliaid (yn arbennig, cynhyrchion anifeiliaid fel cig a physgod) yn mynd i mewn i'r gadwyn bwydo da byw a ffermir.
Beth yw cyd-gynnyrch?
Mae cyd-gynnyrch yn gynhwysyn sydd wedi cael ei dynnu neu ei ddefnyddio yn ystod y broses weithgynhyrchu, ac nid yw'n cael ei ddefnyddio yn y cynnyrch terfynol. Mae'r enghreifftiau'n cynnwys hadau rêp o gynhyrchu olew neu rawn a wariwyd gan y diwydiant bragu.
Beth yw cynnyrch bwyd dros ben?
Mae cynnyrch bwyd dros ben yn eitem o fwyd sy'n cael ei waredu gan fusnes am resymau masnachol. Ymhlith yr enghreifftiau mae bwydydd nad ydynt wedi gwerthu cyn eu dyddiad 'ar ei orau cyn' neu datws nad ydynt yn bodloni safonau masnachol.
Beth yw'r prif ofynion o ran y gyfraith bwyd anifeiliaid?
Mae risgiau'n gysylltiedig â chyflenwi bwyd a chydgynhyrchion dros ben am nifer o resymau - er enghraifft:
- mae busnesau'n debygol o ymdrin ag amrywiaeth o gynhyrchion, na chaniateir llawer ohonynt mewn bwyd anifeiliaid
- mae busnesau bwyd yn canolbwyntio ar eu swyddogaethau craidd sy'n ymwneud â chynhyrchu bwyd ac mae'n bosibl na ddeellir y risgiau sy'n berthnasol i borthiant anifeiliaid yn llawn
- caiff deunydd a fwriedir ar gyfer bwyd anifeiliaid ei reoli'n aml ar y cyd â ffrydiau gwaredu eraill ac felly mae'n creu risg ychwanegol o ran gwahanu, halogi, storio a chludo
Rhaid i fusnesau sy'n cael gwared ar gydgynhyrchion a bwyd dros ben fel bwyd anifeiliaid sicrhau:
- cydymffurfiaeth, lle bo'n briodol, ag Atodiad II i Reoliad (CE) Rhif 183/2005 yr UE sy'n gosod gofynion ar gyfer hylendid porthiant fel sy'n ofynnol gan Reoliadau Bwyd Anifeiliaid (Hylendid, Samplu, ac ati a Gorfodi (Cymru) 2016 (gweler y ddolen yn 'Neddfwriaeth allweddol' isod). Prif ofynion Rheoliad (EC) Rhif 183/2005 yr UE yw:
- cofrestru fel gweithredydd busnes bwyd anifeiliaid gyda'r awdurdod lleol, fel arfer y gwasanaeth safonau masnach
- rhaid i system rheoli diogelwch bwyd anifeiliaid sy'n seiliedig ar egwyddorion HACCP (gweler isod) fod ar waith, sy'n ymwneud â gweithgynhyrchu (lle y bo'n gymwys), storio, cludo a chyflenwi bwyd anifeiliaid
- rhaid sefydlu system rheoli ansawdd gyda gwiriadau priodol i sicrhau bod bwyd a chyd-gynhyrchion dros ben o'r ansawdd gofynnol ac nad ydynt wedi'u halogi. Rhaid lleihau risgiau i'r eithaf i osgoi halogiad, croeshalogi ac effeithiau niweidiol yn gyffredinol ar ddiogelwch ac ansawdd y cynnyrch. Rhaid i berson sy'n gyfrifol am gynhyrchu a rheoli ansawdd gael ei ddynodi
- rhaid monitro a rheoli presenoldeb sylweddau gwaharddedig ac annymunol yn ogystal â halogion eraill
- rhaid cynnal y gallu i olrhain o dderbyn nwyddau amrwd hyd at gyflenwi bwyd anifeiliaid i fusnesau eraill
- rhaid i fusnesau bwyd anifeiliaid gael digon o staff sydd â rolau sydd wedi'u dogfennu a'u cyfathrebu'n glir a'r sgiliau angenrheidiol i sicrhau mai dim ond bwyd diogel a chyfreithiol a gyflenwir. Rhaid sefydlu siart cyfundrefnol
- dylai cyfleusterau storio a chludo fod yn lân ac wedi'u hamddiffyn rhag risgiau/halogiad amgylcheddol
- rhaid sefydlu gweithdrefn ar gyfer cwyno ac adalw. Rhaid i'r system adalw gynnwys yr angen i hysbysu'r Asiantaeth Safonau Bwyd a'r awdurdod lleol am unrhyw atgof o gynnyrch neu risgiau i iechyd anifeiliaid neu bobl
- rhaid i gyfleusterau a chyfarpar gefnogi'r broses o gynhyrchu bwyd yn ddiogel ac yn lân a chaniatáu iddynt gael eu glanhau a/neu eu diheintio'n ddigonol. Rhaid i gyfleusterau draenio fod yn ddigonol er mwyn osgoi'r risg o halogiad. Dylai'r holl gyfleusterau, gan gynnwys offer, storfeydd a'u hamgylchoedd, gael eu cadw'n lân a dylai dyluniad a chynllun y safle ganiatáu eu glanhau a'u diheintio'n briodol. Rhaid bod gan gyfleusterau olau naturiol a/neu artiffisial digonol. Rhaid profi dyfeisiadau a dyfeisiau mesur er cywirdeb yn rheolaidd
- mae angen rhaglen effeithiol i reoli plâu, gan gynnwys camau i leihau mynediad i blâu
- mae'n ofynnol i ddwr a ddefnyddir mewn gweithgynhyrchu porthiant fod yn addas ar gyfer anifeiliaid
- rhaid i'r ynysu, adnabod a gwaredu gwastraff fod yn ddigonol i atal llygru porthiant yn andwyol
- rhaid i fwyd y bwriedir ei gyflenwi fel porthiant fod yn ddiogel ar gyfer y rhywogaeth a fwriedir a rhaid iddo beidio â bod yn llwydni neu wedi ei halogi â chyrff tramor etc
- rhaid labelu bwyd a chydgynhyrchion dros ben yn gywir fel sy'n ofynnol gan Reoliadau Bwyd Anifeiliaid (Cyfansoddiad, Marchnata a Defnyddio) (Cymru) 2016 a Rheoliad (CE) Rhif 767/2009 yr UE ar roi ar y farchnad a defnyddio bwyd anifeiliaid
- gall y defnydd a'r cyflenwad o sgil-gynhyrchion anifeiliaid (ABP) fod yn destun i ofynion cofrestru a chymeradwyo ar wahân ar gyfer bwyd anifeiliaid fferm (gan gynnwys llaeth a chynnyrch llaeth)
- Mae prosesu ABP fel bwyd anifeiliaid anwes yn ddarostyngedig i ofynion cymeradwyo ar wahân
Diogelwch bwyd anifeiliaid
Ystyrir bod porthiant yn anniogel ar gyfer y defnydd y bwriedir ei wneud ohono os ystyrir ei fod yn:
- effeithio'n andwyol ar iechyd pobl ac anifeiliaid
- gwneud bwyd sy'n deillio o anifeiliaid sy'n cynhyrchu bwyd yn anniogel i'w fwyta gan bobl
Dim ond ychwanegion cymeradwy y gellir eu defnyddio mewn bwyd anifeiliaid i derfyn a bennir gan y Comisiwn Ewropeaidd. I gael rhagor o wybodaeth am ychwanegion ewch i wefan y Comisiwn Ewropeaidd.
Mae sylweddau annymunol fel arsenig, plwm, mercwri, a chadmiwm, yn ogystal â deuocsinau, aflatocsinau, plaladdwyr penodol ac amhureddau botanegol yn cael eu cyfyngu gan Reoliadau Bwyd Anifeiliaid (Cyfansoddiad, Marchnata a Defnydd) (Cymru) 2016.
Mae deunyddiau gwaharddedig yn cynnwys ysgarthion, wrin, cynnwys y llwybr treulio wedi'i wahanu, ei drin â sylweddau lliw haul, hadau a deunydd tebyg arall sy'n cael ei drin â chynhyrchion diogelu planhigion, pren (gan gynnwys blawd llif), gwastraff trefol/cartref a deunydd pacio drwy ddefnyddio cynhyrchion o'r diwydiant bwyd-amaeth, a rhannau ohonynt.
HACCP (dadansoddi peryglon a phwynt rheoli critigol)
Rhaid i fusnesau bwyd anifeiliaid gael cynllun ysgrifenedig, yn seiliedig ar egwyddorion HACCP. Rhaid cynnal y cynllun hwn a'i gadw'n gyfredol.
Bydd system HACCP lawn yn dadansoddi pob cam o'r gweithgareddau bwyd anifeiliaid o dan reolaeth y busnes bwyd anifeiliaid er mwyn nodi peryglon a all godi a gweithredu rheolaethau (pwyntiau rheoli critigol). Gellir disgrifio'r saith cam i HACCP yn fyr fel a ganlyn:
- cynnal dadansoddiad peryglon i ganfod unrhyw beryglon posibl a allai godi wrth gynhyrchu. Mae perygl yn rhywbeth a allai fod yn niweidiol a gall gynnwys naill ai halogiad microbiolegol, cemegol neu gorfforol. Penderfynwch pa reolaethau y gallwch eu rhoi ar waith i ddileu'r peryglon neu eu lleihau i lefel ddiogel, dderbyniol
- penderfynwch ar y pwyntiau rheoli critigol (CCP). Penderfynwch pa rai o'r rheolaethau hyn sy'n hanfodol i sicrhau diogelwch bwyd anifeiliaid. Mae rheolaeth yn hollbwysig os na chaiff y perygl ei ddileu yn ystod unrhyw gam o'r broses gynhyrchu yn ddiweddarach
- sefydlwch derfynau critigol sy'n berthnasol i'r CCPs-hynny yw, sefydlu meini prawf ar wahân i dderbynioldeb o fod yn annerbyniol
- sefydlwch system i fonitro rheolaethau'r CCPs. Unwaith y bydd rheolaethau wedi'u rhoi ar waith, dylid eu monitro'n rheolaidd er mwyn sicrhau eu bod yn gweithio'n effeithiol. Nid oes angen gwirio rheolaethau ar bob achlysur y cynhelir proses benodol, ar yr amod eich bod yn sicr y bydd amlder y gwiriadau yn galluogi i unrhyw broblemau gael eu nodi cyn bod risg o ran bwydo diogelwch
- sefydlwch y camau unioni sydd i'w cymryd pan fydd monitro yn nodi nad yw CCP penodol o dan reolaeth. Rhaid i chi a'ch staff fod yn glir ynghylch pa gamau y dylid eu cymryd pan fydd monitro yn dangos y gall fod problem
- adolygwch eich system a gwnewch yn siwr ei bod yn effeithiol. Ar ôl ei sefydlu, rhaid adolygu'r system gyda gweithdrefnau yn eu lle i sicrhau bod system HACCP yn gweithio a'i bod yn cael ei gwirio fel un effeithiol. Dylid cynnal adolygiadau a gwirio yn rheolaidd pan fydd unrhyw weithrediadau yn newid neu pan ganfyddir problemau
- sefydlwch ddogfennaeth ar ffurf cofnodion a gweithdrefnau yn unol â'r egwyddorion hyn
Gweler Canllawiau'r Asiantaeth Safonau Bwyd am ragor o wybodaeth. Mae Cydffederasiwn y Diwydiannau Amaethyddol (AIC) hefyd wedi cynhyrchu canllawiau ar HACCP ar gyfer y diwydiant cyflenwi amaeth, sydd wedi'u cynllunio i'w defnyddio gan fusnesau y gallai HACCP fod yn gysyniad cwbl newydd iddynt a hefyd i'r rhai sydd wedi cael profiad blaenorol ohono.
Olrhain
Rhaid i'r gallu i olrhain bwyd, ychwanegion cymeradwy a rhaggymysgeddau gael ei sefydlu ar bob cam cynhyrchu, prosesu a dosbarthu. Rhaid i weithredwyr busnesau bwyd anifeiliaid allu adnabod unrhyw berson y darparwyd bwyd iddynt, porthiant neu unrhyw sylwedd y bwriedir ei ymgorffori, neu y disgwylir iddo gael ei gynnwys, mewn porthiant. Rhaid iddynt hefyd allu adnabod y busnesau eraill y darparwyd eu cynhyrchion ar eu cyfer.
Cwynion a gweithdrefnau adalw
Os oes rheswm gan fusnes dros amau nad yw bwyd anifeiliaid yn ddiogel, rhaid iddo gychwyn gweithdrefnau galw i gof a thynnu'r bwyd yn ôl o'r farchnad. Rhaid hysbysu'r awdurdod cymwys hefyd.
Rhaid i weithredwyr busnesau bwyd anifeiliaid weithredu system ar gyfer cofrestru a phrosesu cwynion. Rhaid iddynt hefyd fod wedi eu sefydlu, pan fo hynny'n angenrheidiol, ar gyfer dwyn i gof yn brydlon gynhyrchion o fewn y rhwydwaith dosbarthu. Rhaid cael gweithdrefn ysgrifenedig sy'n nodi cyrchfan unrhyw gynhyrchion sy'n cael eu galw'n ôl.
Rhaid dinistrio bwyd anifeiliaid anniogel oni bai bod llwybrau eraill yn cael eu cytuno ymlaen llaw gyda'r awdurdod cymwys. Rhaid i'r porthiant gael ei ailasesu o ran rheoli ansawdd cyn ei roi yn ôl mewn cylchrediad.
Gellir cael rhagor o wybodaeth am ddigwyddiadau bwyd, a galw a thynnu cynnyrch bwyd yn ôl ar wefan yr Asiantaeth Safonau Bwyd.
Labelu
Mae cydgynhyrchion a bwyd dros ben fel arfer yn cynnwys un cynnyrch ac felly fe'u dosberthir fel 'deunydd porthiant'.
Mae'n rhaid i unrhyw gynhyrchion a gyflenwir fod gyda label cynnyrch sy'n cynnwys y wybodaeth labelu ganlynol:
- mae'r term 'deunydd porthiant'
- math o ddeunydd bwyd anifeiliaid, fel 'grawn bragdai'
- enw a chyfeiriad y busnes
- rhestr o unrhyw ychwanegion o dan y teitl 'ychwanegion', gan gynnwys y rhywogaethau neu'r categorïau o anifeiliaid y mae'r deunydd bwyd anifeiliaid wedi'u bwriadu ar eu cyfer (pan nad yw'r ychwanegion o dan sylw wedi'u hawdurdodi ar gyfer pob rhywogaeth o anifail neu os ydynt wedi'u hawdurdodi gydag uchafswm terfynau ar gyfer rhai rhywogaethau). Cyfarwyddiadau ar gyfer defnydd priodol lle gosodir uchafswm o'r ychwanegion o dan sylw. Yr isafswm bywyd storio ar gyfer ychwanegion (ac eithrio ychwanegion technolegol)
- rhif cymeradwyo'r sefydliad (os yw ar gael)
- rhif cyfeirnod swp neu lot
- swm net
- cynnwys lleithder, os yw dros 14% (gall hyn amrywio yn dibynnu ar unrhyw ddatganiadau gorfodol sy'n ofynnol)
- datganiad gorfodol yn unol â rheoliad yr UE (EC) Rhif 767/2009 (Atodiad V) a rheoliad yr UE (UE) Rhif 68/2013 ar y catalog deunyddiau bwyd anifeiliaid (rhan C o'r Atodiad). Gellir dod o hyd i'r cysylltiadau yn 'Neddfwriaeth allweddol' isod
Eithriadau manylion labelu:
- mewn achosion lle mae'r prynwr, cyn pob trafodyn, wedi datgan yn ysgrifenedig nad oes angen rhif cymeradwyo'r busnes, y rhif sydd wedi'i gyfeirio swp neu lot, y swm net, cynnwys lleithder a datganiad gorfodol, nid oes angen ei ddarparu. Gall trafodiad gynnwys sawl llwyth
- nid yw rhif cymeradwyo'r busnes, y rhif cyfeirnod swp neu lot, y swm net, cynnwys lleithder a'r datganiad gorfodol yn orfodol ar gyfer deunyddiau bwyd anifeiliaid sydd ddim yn cynnwys ychwanegion. Mae eithriad ar gyfer cadwolion neu ychwanegion silwair sy'n cael eu cynhyrchu a'u cyflenwi gan fusnes bwyd anifeiliaid i ddefnyddiwr bwyd anifeiliaid sy'n ymwneud â chynhyrchu sylfaenol i'w ddefnyddio yn eu daliad eu hunain - er enghraifft, fferm sy'n tyfu tatws ac yn cyflenwi bwyd i fferm wartheg leol i'w ddefnyddio ar y fferm honno
Os yw busnes yn dewis darparu gwybodaeth labelu yn wirfoddol, mae'n rhaid iddo gydymffurfio ag egwyddorion labelu cyffredinol a nodir yn Rheoliad UE (EC) 767/2009.
Mae gofynion labelu a chadw cofnodion ar wahân yn berthnasol i ABP; mae rhagor o wybodaeth ar gael ar wefan GOV.UK.
Rhagor o wybodaeth
Mae Safonau Masnach Cenedlaethol (NTS) wedi cynhyrchu taflen i fusnesau.
Cosbau
Gall methu â chydymffurfio â chyfraith safonau masnach arwain at gamau gorfodi ac at gosbau, a all gynnwys dirwy a/neu garchar. I gael rhagor o wybodaeth, gweler 'Safonau masnach: pwerau, gorfodi a chosbau'.
Ddeddfwriaeth allweddol
Rheoliad (CE) Rhif 178/2002 yr UE sy'n gosod egwyddorion a gofynion cyffredinol cyfraith bwyd, yn sefydlu Awdurdod Diogelwch Bwyd Ewrop ac yn gosod gweithdrefnau o ran materion diogelwch bwyd
Rheoliad yr UE (EC) Rhif 183/2005 yn gosod gofynion ar gyfer hylendid bwyd anifeiliaid
Rheoliad yr UE (eu) Rhif 767/2009 ar osod ar y farchnad a defnyddio bwyd anifeiliaid
Rheoliad yr UE (EC) Rhif 1069/2009 sy'n gosod rheolau iechyd mewn perthynas â sgil-gynhyrchion anifeiliaid a chynhyrchion sy'n deillio nad ydynt wedi'u bwriadu ar gyfer eu bwyta gan bobl (rheoliad sgil-gynhyrchion anifeiliaid)
Rheoliad yr UE (eu) Rhif 68/2013 ar y catalog deunyddiau bwyd anifeiliaid
Rheoliadau Sgil-gynhyrchion Anifeiliaid (Gorfodi) (Cymru) 2014
Rheoliadau Bwyd Anifeiliaid (Cyfansoddiad, Marchnata a Defnydd) (Cymru) 2016
Rheoliadau Bwyd Anifeiliaid (Hylendid, Samplu ac ati a Gorfodi) (Cymru) 2016
Adolygwyd / diweddarwyd ddiwethaf: Awst 2020
Noder
Bwriedir y wybodaeth hon fel canllaw yn unig; dim ond y llysoedd all roi dehongliad awdurdodol o'r gyfraith.
Efallai na fydd dolenni 'deddfwriaeth allweddol' y canllaw ond yn dangos fersiwn wreiddiol y ddeddfwriaeth, er bod dolenni ar wahân i rywfaint o ddeddfwriaeth ddiwygiedig sy'n uniongyrchol gysylltiedig chynnwys y canllawiau. Gellir dod o hyd i wybodaeth ar ddiwygiadau i ddeddfwriaeth y ar y tab 'Mwy o Adnoddau' ym mhob dolen.
Am fwy o wybodaeth, cysylltwch â'r gwasanaeth defnyddwyr Cyngor ar Bopeth, sy'n darparu cyngor cyfrinachol a diduedd ar faterion defnyddwyr yn rhad ac am ddim. Ewch i wefan Cyngor ar Bopeth neu ffoniwch linell gymorth defnyddwyr Cyngor ar Bopeth ar 03454 040505.
© 2021 itsa Ltd.