Skip to content

Cyngor Sir Ynys Môn - Isle of Anglesey County Council

Canllawiau safonau masnach


Clefyd Affricanaidd y ceffylau

Yn y canllawiau

Os ydych chi'n cadw ceffylau, asynnod neu fulod, bydd angen i chi fod yn ymwybodol o'r clefyd angheuol hwn

Mae'r canllawiau hyn ar gyfer Cymru

Mae clefyd Affricanaidd y ceffyl yn glefyd sy'n effeithio ar geffylau – hynny yw, ceffylau, asynnod a mulod. Mae'n glefyd heintus ac angheuol ac fe'i dosberthir fel orbifeirws.

Nid yw'n ymledu'n uniongyrchol o'r naill geffyl i'r llall, ond caiff ei drosglwyddo gan y gwybedyn Culicoides  , sy'n cael ei heintio wrth fwydo ceffylau heintiedig eraill.

Nid yw erioed wedi bod yn bresennol yn y DU. Mae'n digwydd gan amlaf mewn tymheredd cynnes ac yn ffafrio glaw trwm yn Affrica is-Sahara lle mae'n endemig.

Beth yw effaith bosibl y clefyd?

Mae clefyd Affricanaidd y ceffyl yn glefyd hysbysadwy; felly, mae'n rhaid i chi gysylltu â'r Asiantaeth Iechyd Anifeiliaid a Phlanhigion (APHA-0300 303 8268) os ydych yn amau'r clefyd.

Oherwydd natur y clefyd, bydd unrhyw anifeiliaid sydd dan amheuaeth o fod â chlefyd Affricanaidd y ceffyl yn cael eu hynysu a rhoddir cyfyngiadau symud ar waith. Byddai profion gwaed yn cael eu cynnal i gadarnhau'r clefyd a gall unrhyw anifeiliaid heintiedig gael eu lladd.

Arwyddion clinigol

Mae pedair ffurf ar y clefyd: (i) Mae un yn effeithio ar yr ysgyfaint, (ii) arall y mae'r galon, (iii) yn gymysgedd o'r ddau hyn a (iv) yn ffurf ysgafn ar y clefyd.

Gall y ffurf ysgyfaint ddangos yr arwyddion canlynol:

  • twymyn uchel iawn
  • anhawster anadlu gyda'r geg ar agor a phen yn hongian i lawr
  • gall ddadwefron ewynnog arllwys o'r trwyn
  • marwolaeth sydyn

Gall ffurf y galon ddangos yr arwyddion canlynol:

  • twymyn, ac yna chwydd yn y pen a'r llygaid
  • mewn achosion difrifol, mae'r pen cyfan yn chwyddo
  • gall colli'r gallu i lyncu ac arwyddion colig ddigwydd
  • gwaedu (o faint bach iawn) yn pilenni'r geg a'r llygaid
  • marwolaeth arafach na ffurf yr ysgyfaint, sy'n digwydd bedwar i wyth diwrnod ar ôl i'r dwymyn ddechrau
  • cyfradd marwolaethau is na ffurf yr ysgyfaint

Mae arwyddion o'r ddwy ffurf uchod ar y clefyd yn nodweddu'r ffurflen gymysg.

Mae'r ffurf 'twymyn' ysgafn yn cael ei nodweddu gan dwymyn heb arwyddion clinigol eraill ac sydd â'r gyfradd marwolaeth isaf.

Beth sy'n digwydd os cadarnheir bod clefyd?

Bydd y safle lle mae'r clefyd yn cael ei gadarnhau yn cael ei roi o dan gyfyngiad felly ni all unrhyw anifeiliaid symud ymlaen neu i ffwrdd.

Gellir sefydlu parth rheoli, parth gwarchod a pharth gwyliadwriaeth o amgylch y safle heintiedig.

Rhaid i'r parth rheoli fod â radiws o 20 km o leiaf, rhaid i'r parth gwarchod fod â radiws o 100 km o leiaf a rhaid i'r parth gwyliadwriaeth gael radiws o 150 km o leiaf, a phob un wedi'i ganoli ar y rhan o'r safle y mae Gweinidogion Cymru yn ystyried sydd fwyaf priodol i reoli'r clefyd.

Gellir gosod cyfyngiadau symud ar geffylau a gynhwysir yn y parthau hyn a bydd gofyn eu profi.

A all pobl ddal y clefyd?

Nid yw clefyd Affricanaidd y ceffylau yn effeithio ar bobl felly nid oes unrhyw oblygiadau o ran iechyd dynol na'r cyhoedd.

Beth y gellir ei wneud i leihau'r risgiau?

Cynnal bioddiogelwch da. Mae canllawiau ar fioddiogelwch ar gael ar wefan gov.uk.

Os ydych yn mewnforio anifeiliaid, gofalwch eu bod yn cael eu hynysu a'u monitro. Rhaid i bob mewnforion gydymffurfio â'r gofynion cyfreithiol a rhaid i chi sicrhau bod yr holl ddogfennau ar gyfer ceffylau a fewnforir yn gyflawn ac yn gywir.

Os ydych yn poeni bod eich ceffyl, asyn, ac ati yn sâl, cysylltwch â'ch milfeddyg lleol.

Os ydych yn amau bod gan eich ceffyl unrhyw arwyddion clinigol o glefyd Affricanaidd y ceffylau, yna rhaid rhoi gwybod i APHA yn syth, yn ogystal â'ch milfeddyg preifat. Gellir dod o hyd i wybodaeth am glefydau hysbysadwy mewn anifeiliaid ar wefan gov.uk.

Deddfwriaeth sy'n berthnasol i glefyd ceffyl Affricanaidd

Mae Rheoliadau Clefyd Affricanaidd y Ceffylau (Cymru) 2013 yn gwneud darpariaethau ar gyfer ymdrin ag unrhyw achosion amheus ac wedi'u cadarnhau o glefyd Affricanaidd y ceffylau. Maent yn rhoi pwerau i sefydlu parthau rheoli ac yn caniatáu i swyddogion milfeddygol gymryd samplau gwaed o anifeiliaid o fewn y parthau.

Mae'r Rheoliadau'n nodi darpariaethau arbennig ar gyfer ymdrin â lladd-dai a cheffylau nad ydynt yn rhai caeth, ac yn gwahardd brechu rhag clefyd Affricanaidd y ceffylau ac eithrio o dan yr amgylchiadau a gwmpesir yn y Rheoliadau.

Rhagor o wybodaeth

Mae Strategaeth Rheoli Clefyd Affricanaidd y Ceffylau ar gyfer Prydain Fawr ar gael ar wefan gov.uk.

Cosbau

Gall methu â chydymffurfio â chyfraith safonau masnach arwain at gamau gorfodi ac at gosbau, a all gynnwys dirwy a/neu garchar. I gael rhagor o wybodaeth, gweler 'Safonau masnach: pwerau, gorfodi a chosbau'.

Ddeddfwriaeth allweddol

Rheoliadau Clefyd Affricanaidd y Ceffylau (Cymru) 2013

 

Adolygwyd/Diweddarwyd ddiwethaf: Mehefin 2020

Noder

Bwriedir y wybodaeth hon fel canllaw yn unig; dim ond y llysoedd all roi dehongliad awdurdodol o'r gyfraith.

Efallai na fydd dolenni 'deddfwriaeth allweddol' y canllaw ond yn dangos fersiwn wreiddiol y ddeddfwriaeth, er bod dolenni ar wahân i rywfaint o ddeddfwriaeth ddiwygiedig sy'n uniongyrchol gysylltiedig chynnwys y canllawiau. Gellir dod o hyd i wybodaeth ar ddiwygiadau i ddeddfwriaeth y ar y tab 'Mwy o Adnoddau' ym mhob dolen.

Am fwy o wybodaeth, cysylltwch â'r gwasanaeth defnyddwyr Cyngor ar Bopeth, sy'n darparu cyngor cyfrinachol a diduedd ar faterion defnyddwyr yn rhad ac am ddim. Ewch i wefan Cyngor ar Bopeth neu ffoniwch linell gymorth defnyddwyr Cyngor ar Bopeth ar 03454 040505.

© 2021 itsa Ltd.