Skip to content

Cyngor Sir Ynys Môn - Isle of Anglesey County Council

Canllawiau safonau masnach


Clwy'r traed a'r genau

Yn y canllawiau

Effaith clwy'r traed a'r genau, a sut y gellir atal achosion o'r clwyf

Mae'r canllawiau hyn ar gyfer Cymru

Mae clwy'r traed a'r genau (CTG) yn glefyd feirysol heintus sy'n effeithio ar bob anifail sydd â charn clof, yn enwedig gwartheg, moch, defaid, geifr a cheirw.

Mae'n glefyd heintus acíwt, sy'n achosi twymyn ac yna datblygu fesiclau (pothellau), yn bennaf yn y geg ac ar y traed. Mae'r clefyd yn cael ei achosi gan feirws, ac mae saith math ohono.

Beth yw effaith bosibl y clefyd?

Gall y clefyd gael effaith economaidd ddifrifol oherwydd ei allu i ledaenu'n gyflym iawn a'i effaith ddofn ar gynhyrchiant. Mae nifer fach iawn o'r feirws yn gallu heintio anifail a gallai'r clefyd ledaenu'n gyflym ledled y wlad os nad yw'n cael ei reoli'n gyflym.

Arwyddion clinigol

Mae anifeiliaid yr effeithir arnynt yn arddangos fesiclau ar y traed neu yn y geg. Mae symptomau eraill yn dibynnu ar rywogaethau'r anifail yr effeithir arnynt.

Mae rhagor o wybodaeth am sut i adnabod clwy'r traed a'r genau, gan gynnwys symptomau, lluniau o anifeiliaid heintiedig, ac ati, ar gael ar wefan GOV.UK.

Beth sy'n digwydd pan ganfyddir anifail dan amheuaeth?

Rhaid i berchennog anifail neu garcas tybiedig (neu ei filfeddyg) ,yn ôl y gyfraith, adrodd ar y ffaith i gyfarwyddwr gweithrediadau rhanbarthol APHA (Asiantaeth Iechyd Anifeiliaid a Phlanhigion) drwy gysylltu ag APHA ar 0300 303 8268. Ni ddisgwylir i'r perchennog wneud diagnosis o'r clefyd, ond dylai pob perchennog a phob stocwyr wneud eu hunain yn gyfarwydd â'r symptomau a galw milfeddyg i mewn cyn gynted â phosibl. Peidiwch byth â gofyn i berchennog stoc arall edrych ar yr anifail a amheuir.

Beth sy'n digwydd os caiff y clefyd ei gadarnhau?

Bydd cyfyngiad ar y safle lle mae'r clefyd wedi'i gadarnhau fel na all unrhyw anifeiliaid symud ymlaen neu i ffwrdd. Cyfeirir ato fel y safle heintiedig. Rhaid defnyddio diheintydd cymeradwy i ddiheintio esgidiau, dillad a cherbydau cyn mynd i mewn i'r safle neu ei adael.

Mae parth gwarchod o 3 km o leiaf a pharth gwyliadwriaeth o 10 km o leiaf o amgylch y safle heintiedig lle mae'r clefyd wedi'i gadarnhau yn cael ei roi ar waith. Mae rhai cyfyngiadau ar geidwaid da byw sydd yn y parthau gwarchod a gwyliadwriaeth.

Hefyd, mae'n debygol y bydd gwaharddiad cenedlaethol ar symud yn cael ei osod ar unrhyw anifeiliaid sy'n agored i'r clefyd. Bydd manylion hyn yn cael eu cyhoeddi gan Lywodraeth Cymru ar unwaith.

A all pobl ddal y clefyd?

Ni chredir bod clwy'r traed a'r genau yn effeithio ar iechyd pobl.

A allai effeithio ar y bwyd rwy'n ei fwyta?

Mae'r Asiantaeth Safonau Bwyd wedi dweud nad oes gan y clefyd mewn anifeiliaid unrhyw oblygiadau i'r gadwyn fwyd ddynol.

Beth y gellir ei wneud i leihau'r risgiau?

Bioddiogelwch da. Dylid ymarfer mesurau bioddiogelwch fel mater o drefn. Gall tryciau, lorïau, mannau marchnad a rampiau llwytho - y gallai anifeiliaid heintiedig fod wedi teithio ynddynt neu drosodd – gario risg o glefydau nes eu bod wedi'u glanhau a'u diheintio'n briodol. Gall ffyrdd hefyd gael eu halogi, a gellir codi firysau a'u cario ar olwynion cerbydau sy'n pasio.

Gall esgidiau, dillad a dwylo unrhyw berson sydd wedi bod mewn cysylltiad ag anifeiliaid heintiedig ledaenu'r clefyd.

Mae amrywiaeth o fesurau rheoleiddio i helpu i leihau'r risg o ledaenu unrhyw glefyd hysbysadwy cyn ei ganfod (lledaeniad tawel) ac i helpu i olrhain anifeiliaid pe bai unrhyw deori'n digwydd. Mae'r rhain yn cynnwys gofynion ar gyfer glanhau a diheintio cerbydau da byw. Mae Gorchymyn Crynoadau Anifeiliaid (Cymru) 2010 a'i gyngor trwydded a bioddiogelwch cysylltiedig yn pennu gofynion i leihau'r risg o ledaenu clefydau mewn marchnadoedd da byw a sioeau ledled Prydain Fawr.

Mae canllawiau pellach ar fesurau atal clefydau a bioddiogelwch ar gael ar wefan GOV.UK.

Deddfwriaeth sy'n berthnasol i clwy'r traed a'r genau

Mae Deddf Iechyd Anifeiliaid 1981 (fel y'i diwygiwyd gan Ddeddf Iechyd Anifeiliaid 2002) yn darparu ar gyfer rheoli achosion o glefydau anifeiliaid, gan gynnwys clwy'r traed a'r genau. Mae hyn yn cynnwys lladd unrhyw anifeiliaid at ddibenion atal clwy'r traed a'r genau rhag ymledu.

Mae Rheoliadau Deddf Iechyd Anifeiliaid 1981 (Diwygio) 2005 yn newid disgresiwn blaenorol yr Ysgrifennydd Gwladol i gigydda unrhyw anifeiliaid y mae Clwy'r Traed a'r Genau yn effeithio arnynt i ddyletswydd i gigydda pob anifail sy'n dueddol o gael y clwy, ond dim ond ar fangre heintiedig. Mae'r Rheoliadau hefyd yn caniatáu eithriadau penodol i'r ddyletswydd hon i gigydda mewn labordai, swau, parciau bywyd gwyllt, bridiau prin ac unedau cynhyrchu ar wahân.

Mae Gorchymyn Clwy'r Traed a'r Genau (Cymru) 2006 yn nodi'r gweithdrefnau a'r rheolaethau sy'n ofynnol ar amheuaeth a chadarnhad o Clwy'r Traed a'r Genau, ac mae'n darparu ar gyfer creu nifer o barthau sy'n darparu gwahanol lefelau o reolaeth. Mae'r Gorchymyn hefyd yn cyflwyno nifer o driniaethau, megis trin gwres (coginio), dadwenwyno ac aeddfedu y mae'n rhaid eu cymhwyso i gig a chynhyrchion anifeiliaid eraill o ardal heintiedig.

Mae Rheoliadau Clefyd y Traed a'r Genau (Rheoli Brechu) (Cymru) 2006 yn caniatáu brechu fel strategaeth dderbyniol ar gyfer rheoli clefydau yn ychwanegol at y polisi lladd. Mae'r Rheoliadau'n gwahardd brechu ac eithrio o dan drwydded gan Weinidogion Cymru ac maent hefyd yn gwahardd allforio anifeiliaid sydd wedi'u brechu i Aelod-wladwriaeth o'r Undeb Ewropeaidd (UE), Norwy, Gwlad yr Iâ neu Liechtenstein. Mae'r Rheoliadau'n darparu ar gyfer parthau rheoli lle mae brechu yn digwydd a lle mae wedi'i wahardd yn benodol. Mae'r Rheoliadau hefyd yn cyflwyno triniaethau ar gyfer cig a chynhyrchion anifeiliaid eraill o anifeiliaid sydd wedi'u brechu.

Rhybuddion

Gall ceidwaid da byw gael y wybodaeth ddiweddaraf am ddatblygiadau diweddaraf Clwy'r Traed a'r Genau drwy wasanaeth tanysgrifio rhybudd yr APHA.

Cosbau

Gall methu â chydymffurfio â chyfraith safonau masnach arwain at gamau gorfodi a sancsiynau, a all gynnwys dirwy a/neu garchar. I gael rhagor o wybodaeth, ewch i 'Safonau masnach: pwerau, gorfodaeth a chosbau'.

Deddfwriaeth Allweddol

Deddf Iechyd Anifeiliaid 1981

Deddf Iechyd Anifeiliaid 2002

Rheoliadau Deddf Iechyd Anifeiliaid 1981 (Diwygio) 2005

Gorchymyn Clwy'r Traed a'r Genau (Cymru) 2006

Rheoliadau Clwy'r Traed a'r Genau (Rheoli Brechu) (Cymru) 2006

Gorchymyn Crynoadau Anifeiliaid (Cymru) 2010

 

Adolygwyd / diweddarwyd ddiwethaf: Chwefror 2021

 

Yn y diweddariad hwn

Dim newidiadau mawr

 

Noder

Bwriedir y wybodaeth hon fel canllaw yn unig; dim ond y llysoedd all roi dehongliad awdurdodol o'r gyfraith.

Efallai na fydd dolenni 'deddfwriaeth allweddol' y canllaw ond yn dangos fersiwn wreiddiol y ddeddfwriaeth, er bod dolenni ar wahân i rywfaint o ddeddfwriaeth ddiwygiedig sy'n uniongyrchol gysylltiedig chynnwys y canllawiau. Gellir dod o hyd i wybodaeth ar ddiwygiadau i ddeddfwriaeth y ar y tab 'Mwy o Adnoddau' ym mhob dolen.

Am fwy o wybodaeth, cysylltwch â'r gwasanaeth defnyddwyr Cyngor ar Bopeth, sy'n darparu cyngor cyfrinachol a diduedd ar faterion defnyddwyr yn rhad ac am ddim. Ewch i wefan Cyngor ar Bopeth neu ffoniwch linell gymorth defnyddwyr Cyngor ar Bopeth ar 03454 040505.

© 2021 itsa Ltd.