Clwy clasurol y moch
Yn y canllawiau
Dysgwch am glwy clasurol y moch a sut y gellir lleihau'r risg o haint
Mae'r canllawiau hyn ar gyfer Cymru
Mae clwy clasurol y moch (CCM) yn glefyd feirysol heintus iawn sy'n cael ei heintio gan foch. Yn ei ffurf acíwt, mae'r clefyd yn gyffredinol yn arwain at afiachusrwydd a marwolaethau uchel.
Mae'n achosi niwed i bibellau gwaed drwy'r corff moch heintiedig. Mae hyn yn arwain at waedledau helaeth, y gellir eu gweld mewn moch byw fel blotsio a dadliwio'r croen, yn enwedig o'r eithafion. Mae sawl gwahanol straen o glwy clasurol y moch.
Beth yw effaith bosibl y clefyd?
Pe bai'r CCM yn cael ei adael heb ei rwystro, gallai achosi colledion economaidd difrifol i'r diwydiant, a allai effeithio ar y gymdeithas wledig. Byddai achosion o'r clefyd yn arwain at gyfyngiadau difrifol ar symud anifeiliaid ac allforio moch byw a chynhyrchion moch. O safbwynt lles, mae ffurfiau difrifol o'r clefyd yn achosi dioddefaint sylweddol i anifeiliaid.
Arwyddion clinigol
Gall moch a effeithir ddangos ystod eang o arwyddion clinigol, gan adlewyrchu'r ffaith bod y feirws yn effeithio ar y rhan fwyaf o organau a systemau.
Enghreifftiau o arwyddion clinigol a ddangosir gan foch:
- marwolaeth sydyn heb arwyddion blaenorol o afiechyd
- gwrthod bwydo a cholli archwaeth
- edrych yn ddiflas ac yn amharod i symud
- tymheredd uchel
- blotio â lliw croen coch neu gochlyd
- llygaid chwyddedig a gollyriad
- mwy o dyrru gyda'u gilydd
- rhwymedd a darymded
- pesychu ac anadlu llafurus
- chwydu
- cerddediad simsan (gallant gerdded gyda symudiad sigledig y pen ôl, dangos diffyg cydsymud amlwg neu gerdded mewn cylchoedd)
- confylsiynau
- genedigaeth perchyll gwan neu grynu
Mae'r fuches yn debygol o ddioddef cynnydd mewn problemau bridio fel torllwyth llai, erthyliadau, genedigaeth perchyll wedi'u perarogli neu yn farw-anedig, neu gryndod cynhenid. Mae marwolaethau yn debygol o gynyddu yn y pen draw, yn enwedig gyda pherchyll cyn diddyfnu.
Efallai na fydd moch sydd wedi'u heintio â straen ysgafn yn mynd yn sâl neu'n dangos arwyddion clinigol.
Mae mathau difrifol o'r afiechyd yn angheuol ar y cyfan.
Mae clwy clasurol y moch yn glefyd hysbysadwy. Os ydych yn amau clwy clasurol y moch rhaid i chi ddweud wrth yr Asiantaeth Iechyd Anifeiliaid a Phlanhigion (APHA) ar unwaith trwy ffonio 0300 303 8268. Mae methu â gwneud hynny yn drosedd.
Ffynonellau trosglwyddo
- bwydo moch gyda chig neu gynhyrchion porc wedi'u heintio â CCM
- cyswllt uniongyrchol rhwng moch a moch iach sy'n cario CCM
- cyswllt uniongyrchol mochyn iach â baw neu boer heintiedig, a chorlanau, cerbydau neu ddillad halogedig
Beth sy'n digwydd os cadarnheir clefyd?
Cyfeirir at y safle lle cadarnheir y clefyd fel safle heintiedig a bydd yn cael ei roi o dan gyfyngiad, felly ni all unrhyw anifeiliaid, carcasau, cyfarpar nac unrhyw beth arall symud ymlaen neu i ffwrdd ac eithrio o dan awdurdod trwydded a roddwyd gan arolygydd milfeddygol. Rhaid defnyddio diheintydd cymeradwy i ddiheintio esgidiau, dillad a cherbydau cyn mynd i'r safle neu ei adael. Bydd cyfyngiadau ar daenu tail a slyri moch hefyd yn berthnasol.
Rhaid i'r ceidwad gadw cofnodion cywir i ddangos nifer a math y moch ar y safle ynghyd â'r rhif sydd:
- yn fyw
- yn dangos arwyddion clinigol o salwch
- wedi marw
- wedi cael eu geni
... ers i gyfyngiadau gael eu gosod. Rhaid cadw'r cofnodion hyn am chwe mis ar ôl i'r cyfyngiadau gael eu codi.
Mae parth gwarchod o 3 km a pharth gwyliadwriaeth o 10 km o amgylch y fangre heintiedig lle mae'r clefyd wedi'i gadarnhau yn cael ei roi yn ei le. Mae rhai cyfyngiadau ar geidwaid moch sydd yn y parthau gwarchod a gwyliadwriaeth.
Mae mwy o wybodaeth am y strategaeth rheoli clefydau ar gyfer CCM ym Mhrydain Fawr i'w gweld ar wefan GOV.UK. Mae'n bosib darllen cynllun wrth gefn ar gyfer clefydau egsotig mewn anifeiliaid ar wefan Llywodraeth Cymru.
A all pobl ddal y clefyd?
Ni all CSF gael eu contractio gan bobl felly nid oes unrhyw risg yn gysylltiedig â chyswllt â moch heintiedig.
Allai effeithio ar y bwyd rwy'n ei fwyta?
Na, nid yw'n effeithio ar fwyd rydym yn ei fwyta ac ni ellir ei gontractio drwy fwyta cynhyrchion porc.
Beth y gellir ei wneud i leihau'r risgiau?
Bioddiogelwch da. Dylid arfer mesurau bioddiogelwch fel mater o drefn. Mae tryciau, lorïau, llefydd yn y farchnad a rampiau llwytho - y gallai anifeiliaid heintiedig fod wedi teithio i mewn neu drosodd - yn creu perygl o glefyd hyd nes y cânt eu glanhau a'u diheintio'n briodol. Gall ffyrdd hefyd fynd yn halogedig, a gellir codi firysau a'u cario ar olwynion cerbydau sy'n mynd heibio.
Gall esgidiau, dillad a dwylo unrhyw berson sydd wedi bod mewn cysylltiad ag anifeiliaid heintiedig ledaenu'r clefyd.
Rhybuddion
Gall ceidwaid da byw gadw'r wybodaeth ddiweddaraf am ddatblygiadau diweddaraf clwy clasurol y moch drwy'r gwasanaeth tanysgrifio i rybuddion yr APHA.
Rhagor o wybodaeth
Mwy arweiniad ar glwy clasurol y moch i'w gweld ar wefan GOV.UK.
Cosbau
Gall methu â chydymffurfio â chyfraith safonau masnach arwain at gamau gorfodi ac at gosbau, a allai gynnwys dirwy a/neu garchar. I gael rhagor o wybodaeth, gweler 'Safonau masnach: pwerau, gorfodi a chosbau'.
Deddfwriaeth allweddol
Deddf Iechyd Anifeiliaid 1981
Deddf Iechyd Anifeiliaid 2002
Gorchymyn Cludo Anifeiliaid (Glanhau a Diheintio) (Cymru) (Rhif 3) 2003
Rheoliadau Clefydau'r Moch 2014
Adolygwyd/Diweddarwyd ddiwethaf: Gorffennaf 2020
Noder
Bwriedir y wybodaeth hon fel canllaw yn unig; dim ond y llysoedd all roi dehongliad awdurdodol o'r gyfraith.
Efallai na fydd dolenni 'deddfwriaeth allweddol' y canllaw ond yn dangos fersiwn wreiddiol y ddeddfwriaeth, er bod dolenni ar wahân i rywfaint o ddeddfwriaeth ddiwygiedig sy'n uniongyrchol gysylltiedig chynnwys y canllawiau. Gellir dod o hyd i wybodaeth ar ddiwygiadau i ddeddfwriaeth y ar y tab 'Mwy o Adnoddau' ym mhob dolen.
Am fwy o wybodaeth, cysylltwch â'r gwasanaeth defnyddwyr Cyngor ar Bopeth, sy'n darparu cyngor cyfrinachol a diduedd ar faterion defnyddwyr yn rhad ac am ddim. Ewch i wefan Cyngor ar Bopeth neu ffoniwch linell gymorth defnyddwyr Cyngor ar Bopeth ar 03454 040505.
© 2021 itsa Ltd.