Lladd cartref o dda byw i'w bwyta gan bobl
Yn y canllawiau
Mae'r rheolau sy'n berthnasol i ladd da byw gartref a fwriedir ar gyfer eu bwyta preifat
Sylwch: er bod y Deyrnas Unedig wedi gadael yr Undeb Ewropeaidd, bydd rhai deddfau UE (a elwir yn gyfreithiau 'wrth gefn') yn dal i fod yn berthnasol hyd nes y byddant yn cael eu disodli gan ddeddfwriaeth newydd y DU; mae hyn yn golygu y byddwch yn dal i weld cyfeiriadau at ddeddfwriaeth yr UE yn ein canllaw.
Mae'r canllawiau hyn ar gyfer Cymru
Mae gan y term 'lladd cartref' ddiffiniad penodol. Os ydych yn bwriadu lladd eich da byw eich hun ar y fferm, mae yna oblygiadau o ran lles os nad yw'r sgiliau, y cyfarpar a'r cymhwysedd angenrheidiol gennych i wneud hynny.
Mae lladd unrhyw dda byw ar y fferm yn ddewis anodd iawn i'w gyflawni'n gyfreithiol o ran rheoli hylendid bwyd ac enseffalopathïau sbyngffurf trosglwyddadwy (megis BSE), ac o ran defnyddio dulliau trugarog o ffrwyno, stynio a lladd. Bydd angen i chi sicrhau eich bod yn cael gwared ar garcas ac unrhyw wastraff anifeiliaid yn unol â'r Rheoliadau.
Diffiniad o gigydda gartref
Mae lladd anifeiliaid gartref yn golygu lladd anifail da byw gan berchennog yr anifail, ar eu heiddo, ar gyfer ei ddefnydd personol ei hun neu ar gyfer aelodau o'u teulu agos sy'n byw yno.
Nid yw lladd cartref yn digwydd mewn lladd-dy cymeradwy. Ni ellir symud carcasau neu rannau o garcasau o dda byw a laddir gartref, ac eithrio'r rhai sy'n cael eu gwaredu fel sgil-gynhyrchion anifeiliaid, i adeilad arall i'w prosesu.
A yw hyn yn wahanol i ladd preifat mewn lladd-dy cymeradwy?
Ydi. Dyma pryd mae perchennog yr anifail yn ei anfon i ladd-dy cymeradwy i'w ladd a'r carcas yn cael ei ddychwelyd at y perchennog.
Cigydda y tu allan i ladd-dy trwyddedig
Mae Rheoliad (EC) 853/2004 sy'n gosod rheolau hylendid penodol ar gyfer bwyd o darddiad anifeiliaid yn nodi bod yn rhaid i'r cig i'w fwyta gan bobl yn y rhan fwyaf o achosion gael eu lladd mewn lladd-dy cymeradwy (gallai lladd-dy cymeradwy gynnwys lladd-dy symudol trwyddedig) lle mae lladd-dy yn, ymhlith pethau eraill, amodol ar archwiliad a dilysiad gan yr Asiantaeth Safonau Bwyd (ASB). Gellir gweld rhestr lawn o sefydliadau cig sydd wedi'u cymeradwyo i ladd da byw a / neu dorri cig ar wefan yr ASB; mae manylion cyswllt ar gyfer y rhai sydd eisiau gwybodaeth bellach am sefydliadau cig cymeradwy ledled y DU hefyd ar gael trwy ddilyn y ddolen hon.
Mae'r ASB yn cynghori y dylid rhoi rhybudd ymlaen llaw o unrhyw ladd cartref i dîm iechyd a lles anifeiliaid yr awdurdod lleol, agosaf at ble mae'r fferm. Os nad yw hyn yn bosibl am ryw reswm, yna dylid rhoi gwybod cyn pen pum niwrnod ar ôl lladd yr anifail. Gellir dod o hyd i fanylion cyswllt eich awdurdod lleol ar wefan GOV.UK.
Os nad ydych yn barod i gyflawni'r broses ladd eich hun, yna gallwch gyflogi lladdwr trwyddedig i ladd a gwisgo'r anifail / anifeiliaid ar y fferm, o dan eich goruchwyliaeth a'ch cyfrifoldeb.
Mae'n anghyfreithlon i'r anifail gael ei ladd yn unrhyw le i ffwrdd o'ch eiddo, heblaw mewn lladd-dy cymeradwy. Mae'n drosedd o dan Reoliad (EC) Rhif 853/2004 i werthu, neu i gyflenwi i berson arall, gig na chafodd ei ladd a'i nodi ar iechyd mewn lladd-dy trwyddedig. Am y rheswm hwn, dim ond y perchennog a'r teulu agos all fwyta cig sydd wedi'i ladd ar y fferm.
Alla i ladd yr anifeiliaid fy hun?
Dim ond os oes gennych y sgiliau a'r hyfforddiant angenrheidiol i sicrhau eich bod yn lladd yr anifeiliaid yn ddi-boen y cewch wneud hyn. Rhaid i chi hefyd gael yr offer angenrheidiol a bod yn siwr y gallwch ei ddefnyddio'n fedrus.
Mae'n drosedd o dan Ddeddf Lles Anifeiliaid 2006 i achosi dioddefaint diangen i unrhyw anifail.
Mae Rheoliadau Lles Anifeiliaid Adeg eu Lladd (Cymru) 2014 (WATOK) a Rheoliad (EC) Rhif 1099/2009 ar ddiogelu anifeiliaid adeg eu lladd yn creu tramgwyddau am fethu â chydymffurfio â darpariaethau sy'n ymwneud â ffrwyno, stynio a lladd. Oni bai eich bod yn defnyddio braich i ladd moch, defaid, geifr, ceirw neu wartheg, rhaid ichi eu ffrwyno. Mae'r Rheoliadau hefyd yn ei gwneud yn dramgwydd i achosi neu ganiatáu unrhyw gyffro, poen neu ddioddefaint diangen i unrhyw anifail neu aderyn yn ystod y broses gigydda neu ladd.
O dan y Rheoliadau hyn, dim ond mewn lladd-dai cymeradwy y caniateir cigydda crefyddol, gan fod rhaid stynio'r anifail ar y fferm cyn ei waedu.
A oes angen trwydded neu dystysgrif cymhwysedd WATOK (cigydda) arnaf?
Nid oes angen trwydded WATOK (cigydda) neu dystysgrif cymhwysedd pa yn:
- lladd eich anifail eich hun i'w fwyta neu ei fwyta gan eich teulu agos sy'n byw gyda chi
- defnyddio arf bwled trwyddedig (rhaid i'r dystysgrif 'arf tanio' ddatgan y rhywogaeth yr ydych yn bwriadu ei lladd)
Mae angen trwydded WATOK (cigydda) a/neu dystysgrif cymhwysedd pan:
- eich bod yn lladd anifeiliaid heblaw ar gyfer eu bwyta gan bobl - hynny yw, wrth wneud neu hyrwyddo busnes
- rydych yn ymgymryd â rhai gweithrediadau mewn lladd-dy
Os ydych chi'n cyflogi lladdwr teithiol, rhaid bod ganddo dystysgrif cymhwysedd neu drwydded ar gyfer y gweithgareddau perthnasol, sy'n dangos bod ganddyn nhw'r wybodaeth a'r sgil sy'n angenrheidiol i gyflawni'r tasgau yn drugarog ac yn effeithlon.
Gwaredu'r carcas a deunydd gwastraff
Rhaid cael gwared ar sgil-gynhyrchion anifeiliaid yn unol â Rheoliadau Sgil-gynhyrchion Anifeiliaid (Gorfodi) (Cymru) 2014. Mae hyn i gyd yn wastraff lladd na fwriedir iddo gael ei fwyta gan bobl na'i ddosbarthu fel deunydd risg penodedig (SRM), yn cynnwys y cyrn, crwyn, carnau a gwaed.
Mae'r llwybrau sydd ar gael ar gyfer gwaredu a defnyddio sgil-gynhyrchion anifeiliaid yn amrywio yn ôl y categori ac fe'u rhestrir yn erthyglau 12, 13 a 14 o Reoliad (EC) Rhif 1069/2009 yr UE sy'n gosod rheolau iechyd o ran sgil-gynhyrchion anifeiliaid a chynhyrchion deilliedig na fwriedir i'w bwyta gan bobl (rheoliad sgil-gynhyrchion anifeiliaid). Yn gyffredinol, po uchaf y categori risg, y lleiaf yw'r opsiynau i'w defnyddio.
Rhaid i'r perchennog staenio, storio, gwaredu ac ati y SRM yn unol â Rheoliadau Enseffalopathïau Sbyngffurf Trosglwyddadwy (Cymru) 2018. Bydd y diffiniadau o SRM yn dibynnu ar oedran yr anifail sy'n cael ei ladd.
Rhaid peidio â rhannu'r golofn cefn. Rhaid ei ddileu'n gyfan gwbl a'i waredu fel SRM.
Gwybodaeth benodol ar gyfer gwartheg a defaid
Gweler 'Lladd gwartheg yn y cartref' a 'Lladd defaid yn y cartref'.
Gwybodaeth pellach
Ceir canllawiau pellach ar gigydda cartref ar wefan yr Asiantaeth Safonau Bwyd.
Cosbau
Gall methu â chydymffurfio â chyfraith safonau masnach arwain at gamau gorfodi ac at gosbau, a allai gynnwys dirwy a/neu garchar. I gael rhagor o wybodaeth gweler 'Safonau masnach: pwerau, gorfodi a chosbau'.
Deddfwriaeth allweddol
Rheoliad (EC) Rhif 853/2004 sy'n gosod rheolau hylendid penodol ar gyfer bwyd sy'n dod o anifeiliaid
Deddf Lles Anifeiliaid 2006
Rheoliadau Hylendid Bwyd (Cymru) 2006
Rheoliadau Enseffalopathïau Sbyngffurf Trosglwyddadwy (Cymru) 2018
Rheoliad (EC) Rhif 1069/2009 sy'n gosod rheolau iechyd mewn perthynas â sgil-gynhyrchion anifeiliaid a chynhyrchion deilliedig na fwriedir iddynt gael eu bwyta gan bobl (rheoliad sgil-gynhyrchion anifeiliaid)
Rheoliad (EC) Rhif 1099/2009 ar ddiogelu anifeiliaid ar adeg eu lladd
Rheoliadau Sgil-gynhyrchion Anifeiliaid (Gorfodi) (Cymru) 2014
Rheoliadau Lles Anifeiliaid Adeg eu Lladd (Cymru) 2014
Adolygwyd/Diweddarwyd ddiwethaf: Mawrth 2021
Yn y diweddariad hwn
Ychwanegwyd gwybodaeth am sefyllfa ddiwygiedig yr Asiantaeth Safonau Bwyd ar ladd cartref
Noder
Bwriedir y wybodaeth hon fel canllaw yn unig; dim ond y llysoedd all roi dehongliad awdurdodol o'r gyfraith.
Efallai na fydd dolenni 'deddfwriaeth allweddol' y canllaw ond yn dangos fersiwn wreiddiol y ddeddfwriaeth, er bod dolenni ar wahân i rywfaint o ddeddfwriaeth ddiwygiedig sy'n uniongyrchol gysylltiedig chynnwys y canllawiau. Gellir dod o hyd i wybodaeth ar ddiwygiadau i ddeddfwriaeth y ar y tab 'Mwy o Adnoddau' ym mhob dolen.
Am fwy o wybodaeth, cysylltwch â'r gwasanaeth defnyddwyr Cyngor ar Bopeth, sy'n darparu cyngor cyfrinachol a diduedd ar faterion defnyddwyr yn rhad ac am ddim. Ewch i wefan Cyngor ar Bopeth neu ffoniwch linell gymorth defnyddwyr Cyngor ar Bopeth ar 03454 040505.
© 2021 itsa Ltd.