Lladd gwartheg ar gyfer treuliant preifat
Yn y canllawiau
Mae'n rhaid dilyn gweithdrefnau penodol wrth ladd gwartheg ar gyfer eich treuliant preifat eich hunan
Mae'r canllawiau hyn ar gyfer yr Alban
Mae p'un a ganiateir i berchennog ladd gwartheg at ddefnydd preifat ai peidio yn dibynnu ar ddyddiad geni'r gwartheg, a oes ganddo basbort gwartheg dilys, ac a yw'r lladd yn digwydd y tu allan neu y tu mewn i ladd-dy trwyddedig.
Mae dwy ffordd gyfreithlon o ddifa a pharatoi eich anifeiliaid ar gyfer eich defnydd eich hun: mewn lladd-dy cymeradwy, neu ar eich fferm, ar gyfer eich defnydd preifat eich hun neu ar gyfer y teulu agos sy'n byw yno.
Mae lladd unrhyw dda byw ar y fferm yn ddewis anodd iawn i'w gyflawni'n gyfreithiol o ran hylendid bwyd a rheolaethau BSE, ac o ran defnyddio dulliau dyngarol o ffrwyno, stynio a lladd. Bydd angen i chi sicrhau eich bod yn cael gwared ar garcas ac unrhyw wastraff anifeiliaid yn unol â'r Rheoliadau.
Pryd cafodd y gwartheg eu geni?
CYN 1 AWST 1996
Nid yw gwartheg a anwyd neu a fagwyd yn y DU cyn 1 Awst 1996 yn gymwys i'w bwyta gan bobl. Mae'n drosedd anfon gwartheg a anwyd neu a fagwyd yn y DU cyn 1 Awst 1996 i ladd-dy cymeradwy.
Ers 1 Awst 1996
Gellir lladd gwartheg a anwyd ar 1 Awst 1996 neu ar ôl hynny i'w fwyta'n breifat p'un a oes ganddynt basbort gwartheg ai peidio.
Pan fydd anifail yn cael ei ladd y tu allan i ladd-dy trwyddedig, rhaid i'r ceidwad hysbysu ei farwolaeth trwy gwblhau'r manylion marwolaeth yn y pasbort a'i anfon at Wasanaeth Symud Gwartheg Prydain (BCMS) cyn pen saith diwrnod.
Os nad oes gan anifail basbort gwartheg a'i fod yn cael ei ladd y tu allan i ladd-dy trwyddedig, rhaid i'r ceidwad hysbysu ei farwolaeth i'r BCMS yn ysgrifenedig cyn pen saith diwrnod; rhaid iddynt gynnwys rhif y tag clust, dyddiad y farwolaeth a'r daliad y bu farw arno.
Dim ond os yw pasbort gwartheg dilys yn cyd-fynd â'r bwystfil y gellir lladd mewn lladd-dy trwyddedig.
Lle bynnag y mae gwartheg yn cael eu lladd, dylid dychwelyd pasbortau gwartheg fel arfer yn dilyn marwolaeth yr anifail.
Cigydda y tu allan i ladd-dy trwyddedig
Mae Rheoliad UE (EC) 853/2004 sy'n gosod rheolau hylendid penodol ar gyfer bwyd sy'n dod o anifeiliaid yn datgan bod yn rhaid i gig a gaiff ei fwyta gan bobl, yn y rhan fwyaf o achosion, fod o anifeiliaid a laddwyd mewn lladd-dy cymeradwy (gallai lladd-dy cymeradwy gynnwys lladd-dy symudol trwyddedig ond nid cigwr teithiol). Gellir gweld rhestr o sefydliadau cig sydd wedi'u cymeradwyo yn yr Alban i ladd da byw a / neu dorri cig ar wefan Safonau Bwyd yr Alban (SBA) a gellir gweld rhestr lawn ar gyfer gweddill y DU ar wefan yr Asiantaeth Safonau Bwyd (ASB); mae manylion cyswllt ar gyfer y rhai sydd eisiau gwybodaeth bellach am sefydliadau cig cymeradwy ledled y DU hefyd ar gael trwy ddilyn y ddolen hon.
Ar hyn o bryd mae'n bolisi gan yr ASB nad ydych chi'n gallu defnyddio lladdwr teithiol i ladd anifeiliaid ar eich fferm. Byddai hefyd yn anghyfreithlon cael lladd yr anifail yn unrhyw le arall i ffwrdd o'ch eiddo heblaw mewn lladd-dy cymeradwy.
Mae Rheoliad yr UE (EC) 853/2004 sy'n gosod rheolau hylendid penodol ar gyfer bwyd o darddiad anifeiliaid yn nodi bod yn rhaid i'r cig i'w fwyta gan bobl yn y rhan fwyaf o achosion gael eu lladd mewn lladd-dy cymeradwy (gallai lladd-dy cymeradwy gynnwys lladd-dy symudol trwyddedig) lle mae lladd-dy yn, ymhlith pethau eraill, yn amodol ar archwiliad a dilysiad gan yr Asiantaeth Safonau Bwyd (ASB). Gellir gweld rhestr o sefydliadau cig sydd wedi'u cymeradwyo yn yr Alban i ladd da byw a / neu dorri cig ar wefan Safonau Bwyd yr Alban (SBA) a gellir gweld rhestr lawn ar gyfer gweddill y DU ar wefan yr Asiantaeth Safonau Bwyd (ASB); mae manylion cyswllt ar gyfer y rhai sydd eisiau gwybodaeth bellach am sefydliadau cig cymeradwy ledled y DU hefyd ar gael trwy ddilyn y dolenni.
Mae'r ASB yn cynghori y dylid rhoi rhybudd ymlaen llaw o unrhyw ladd cartref i dîm iechyd a lles anifeiliaid yr awdurdod lleol, agosaf at ble mae'r fferm. Os nad yw hyn yn bosibl am ryw reswm, yna dylid rhoi gwybod cyn pen pum niwrnod ar ôl lladd yr anifail. Gellir dod o hyd i fanylion cyswllt eich awdurdod lleol ar wefan GOV.UK.
Os nad ydych yn barod i gyflawni'r broses ladd eich hun, yna gallwch gyflogi lladdwr trwyddedig i ladd a gwisgo'r anifail / anifeiliaid ar y fferm, o dan eich goruchwyliaeth a'ch cyfrifoldeb.
Mae'n anghyfreithlon i'r anifail gael ei ladd unrhyw le i ffwrdd o'ch eiddo, heblaw mewn lladd-dy cymeradwy.
O dan Reoliad yr UE (EC) Rhif 853/2004 mae'n drosedd gwerthu, neu gyflenwi i berson arall, gig nad yw wedi'i ladd a'i farcio ar iechyd mewn lladd-dy trwyddedig. Am y rheswm hwn, dim ond y perchennog a'i deulu agos sy'n gallu bwyta cig sydd wedi'i ladd ar y fferm.
Alla i ladd y gwartheg fy hun?
Mae'n gyfreithlon i'ch gwartheg gael eu lladd gennych chi ar eich fferm, cyn belled â'ch bod yn cadw at rai gofynion penodol.
Rhaid i chi gael y sgiliau a'r hyfforddiant angenrheidiol i sicrhau eich bod yn lladd yr anifeiliaid yn drugarog. Hefyd mae angen i chi gael yr offer angenrheidiol a bod yn siwr y gallwch ei ddefnyddio'n fedrus.
Mae'n drosedd o dan Deddf Iechyd a Lles Anifeiliaid (Yr Alban) 2006 i achosi dioddefaint diangen i unrhyw anifail.
Mae Rheoliadau Lles Anifeiliaid (Cigydda neu Ladd) 1995, Rheoliadau Lles Anifeiliaid ar adeg Lladd (Yr Alban) a Rheoliad UE (EC) Rhif 1099/2009 ar ddiogelu anifeiliaid adeg eu lladd yn creu tramgwyddau am fethu â chydymffurfio â darpariaethau sy'n ymwneud â ffrwyno, stynio a lladd. Oni bai eich bod yn defnyddio dryll i ladd gwartheg, rhaid i chi eu ffrwyno. Mae'r Rheoliadau hefyd yn ei gwneud yn dramgwydd i achosi neu ganiatáu unrhyw gyffro, poen neu ddioddefaint diangen i unrhyw anifail neu aderyn yn ystod y broses gigydda neu ladd.
O dan y Rheoliadau hyn, dim ond mewn lladd-dai cymeradwy y caniateir cigydda crefyddol, gan fod rhaid stynio pob anifail ar y fferm cyn ei waedu.
Mae mwy o wybodaeth am y gofynion cyfreithiol y bydd angen i chi gydymffurfio â nhw ar gyfer lladd cartref i'w gweld ar wefan Llywodraeth yr Alban.
Gellir dod o hyd i wybodaeth fanwl yn ymwneud ag ystyriaethau ymarferol stynio bollt gaeth, offer, ataliaeth, a gwaedu a pithio ar wefan y Gymdeithas Lladd Ddynol .
Mae gwybodaeth ar ladd da byw gan ddefnyddio drylliau hefyd ar gael.
A oes angen trwydded lladd arnaf?
Wrth ladd eich anifail eich hun ar gyfer eich defnydd eich hun neu ei fwyta gan eich teulu agos sy'n byw gyda chi, nid oes angen trwydded lladd. Fodd bynnag, mae angen tystysgrif cymhwysedd (TC) ar gyfer rhai gweithrediadau mewn lladd-dai ac wrth eu cyflawni ar ffermydd at ddibenion lladd anifeiliaid.
Os ydych chi'n cyflogi lladdwr teithiol, rhaid bod ganddo dystysgrif cymhwysedd neu drwydded ar gyfer y gweithgareddau perthnasol, sy'n dangos bod ganddyn nhw'r wybodaeth a'r sgil sy'n angenrheidiol i gyflawni'r tasgau yn drugarog ac yn effeithlon.
Mae mwy o wybodaeth ynghylch pryd mae angen TC a ffurflenni cais ar wefan Safonau Bwyd Yr Alban.
Gofynion profi BSE
Rhaid i berson y mae ganddo, yn ei feddiant neu o dan ei reolaeth, gorff anifail buchol y mae angen ei brofi am BSE, o fewn 24 awr, naill ai:
- wneud trefniadau gyda pherson arall i'r person hwnnw ei gasglu a'i ddanfon i safle samplo a gymeradwywyd o fewn 72 awr ... neu
- nodi safle samplo gymeradwy a fydd yn gwneud y gwaith samplo ac yn danfon yr anifail i'r safle hwnnw er mwyn cyrraedd y safle o fewn 72 awr
Os oes angen profi pen yr anifail, rhaid trin y gweddill fel deunydd risg penodedig (gweler isod).
Mae angen profi gwartheg iach a anwyd yn Rwmania neu Fwlgaria, ac a oedd dros 30 mis oed pan gawsant eu lladd am fwyd. Nid yw hyn yn berthnasol i wartheg iach a anwyd yn y DU nac unrhyw Aelod-wladwriaeth arall o'r UE.
Rhaid i'r gwartheg canlynol hefyd brofi'n negyddol am BSE cyn bwyta'r cig:
- gwartheg iach, a anwyd mewn unrhyw wlad y tu allan i'r UE, ac sydd dros 30 mis oed pan gânt eu lladd i'w bwyta gan bobl
- gwartheg sy'n cael eu lladd mewn argyfwng (hynny yw, anifail sydd fel arall yn iach sydd wedi dioddef damwain a rwystrodd ei gludo i'r lladd-dy), dros 48 mis oed
- gwartheg sy'n cael eu lladd mewn argyfwng, dros 24 mis oed, ac wedi'u geni yn Rwmania, Bwlgaria neu unrhyw wlad y tu allan i'r UE
Rhaid i wartheg sydd angen profion BSE brofi negyddol cyn eu bwyta. Dim ond os yw'r prawf BSE yn negyddol y dylid bwyta cig o'r anifail. Os yw'r prawf yn bositif, rhaid cael gwared ar y carcas a phob rhan o'r corff fel sgil-gynnyrch anifail categori 1.
Am fwy o wybodaeth ar brofi, gweler 'Profi gwartheg am BSE'.
Gwaredu deunydd gwastraff
Rhaid cael gwared ar sgil-gynhyrchion anifeiliaid yn unol â Rheoliadau Sgil-gynhyrchion Anifeiliaid (Gorfodi) (Yr Alban) 2013. Mae hyn i gyd yn wastraff lladd na fwriedir iddo gael ei fwyta gan bobl na'i ddosbarthu fel SRM, yn cynnwys y cyrn, crwyn, carnau a gwaed. (Gweler hefyd 'Stoc wedi syrthio a chael gwared ar sgil-gynhyrchion anifeiliaid'.)
Rhaid peidio â rhannu'r golofn gefn. Rhaid ei symud ymaith yn gyfan gwbl a'i gwaredu fel deunydd risg penodedig (SRM).
Rhaid peidio â chynnig y carcas nac unrhyw gynnyrch sy'n dod o anifail i'w werthu neu fel arall i drydydd parti neu'r cyhoedd, sy'n cynnwys rhoi i ffrindiau, perthnasau, ac ati. Os yw'r carcas i'w werthu, ei roi i ffwrdd, ac ati, y rheolau ar gyfer nid yw lladd ar y fferm yn berthnasol, rhaid defnyddio lladd-dy trwyddedig bob amser ac mae angen pasbort dilys bob amser.
Rhaid i'r bwystfil fod yn rhydd o weddillion meddygaeth filfeddygol.
Deunydd risg penodedig
Rhaid i'r perchennog staenio, storio, gwaredu ac ati y deunydd risg penodedig (SRM) yn unol â Rheoliadau Enseffalopathïau Sbyngffurf Trosglwyddadwy (Yr Alban) 2010.
Bydd y diffiniadau o SRM yn dibynnu ar oedran yr anifail sy'n cael ei ladd
- gwartheg o bob oed. Y tonsiliau, y pedwar metr olaf o goluddyn bach, y caecwm a'r cefndedyn
- gwartheg dros 12 mis oed. Y benglog (gan gynnwys yr ymennydd a'r llygaid ond heb gynnwys y genogyl) a llinyn asgwrn y cefn
- gwartheg dros 30 mis oed. Colofn yr asgwrn cefn (gan gynnwys y ganglia gwreiddiau dorsal ond heb gynnwys fertebrau'r gynffon, prosesau troellog a thraws fertebra ceg y groth, thorasig a meingefnol, y crib sacral canolrifol ac adenydd y sacrwm)
Gwybodaeth pellach
I gael rhagor o fanylion am ladd da byw ar y fferm yn gyffredinol, gweler 'Lladd cartref ar gyfer defnydd preifat'.
Mae rhagor o ganllawiau ar ladd cartref i'w gweld ar wefan yr Asiantaeth Safonau Bwyd.
Cosbau
Gall methu â chydymffurfio â chyfraith safonau masnach arwain at gamau gorfodi ac at gosbau, a allai gynnwys dirwy a/neu garchar. I gael rhagor o wybodaeth gweler 'Safonau masnach: pwerau, gorfodi a chosbau'.
Deddfwriaeth allweddol
Rheoliadau Lles Anifeiliaid (Cigydda neu Ladd) 1995
Rheoliad (EC) Rhif 853/2004 yr UE sy'n gosod rheolau hylendid penodol ar gyfer bwyd sy'n dod o anifeiliaid
Deddf Iechyd a Lles Anifeiliaid (Yr Alban) 2006
Rheoliadau Hylendid Bwyd (Yr Alban) 2006
Rheoliadau Adnabod Gwartheg (Yr Alban) 2007
Rheoliad yr UE (EC) Rhif 1069/2009 yn gosod rheolau iechyd o ran sgil-gynhyrchion anifeiliaid a chynhyrchion sy'n deillio na fwriadwyd i'w bwyta gan bobl (Rheoliad sgil-gynhyrchion anifeiliaid)
Rheoliad yr UE (EC) Rhif 1099/2009 ar amddiffyn anifeiliaid adeg eu lladd
Rheoliadau Enseffalopathïau Sbyngffurf Trosglwyddadwy (Yr Alban) 2010
Rheoliadau Lles Anifeiliaid ar adeg Lladd (Yr Alban) 2012
Rheoliadau Is-Gynhyrchion Anifeiliaid (Gorfodi) (Yr Alban) 2013
Adolygwyd/Diweddarwyd ddiwethaf: Tachwedd 2020
Noder
Bwriedir y wybodaeth hon fel canllaw yn unig; dim ond y llysoedd all roi dehongliad awdurdodol o'r gyfraith.
Efallai na fydd dolenni 'deddfwriaeth allweddol' y canllaw ond yn dangos fersiwn wreiddiol y ddeddfwriaeth, er bod dolenni ar wahân i rywfaint o ddeddfwriaeth ddiwygiedig sy'n uniongyrchol gysylltiedig chynnwys y canllawiau. Gellir dod o hyd i wybodaeth ar ddiwygiadau i ddeddfwriaeth y ar y tab 'Mwy o Adnoddau' ym mhob dolen.
Am fwy o wybodaeth, cysylltwch â'r gwasanaeth defnyddwyr Cyngor ar Bopeth, sy'n darparu cyngor cyfrinachol a diduedd ar faterion defnyddwyr yn rhad ac am ddim. Ewch i wefan Cyngor ar Bopeth neu ffoniwch linell gymorth defnyddwyr Cyngor ar Bopeth ar 03454 040505.
© 2021 itsa Ltd.