Hylendid porthiant i ffermwyr a thyfwyr
Yn y canllawiau
Mae hylendid wrth gynhyrchu, trin, storio a chadw cofnodion yn hanfodol i ddiogelwch y bwydydd anifeiliaid a'r gallu i'w holrhain
Mae'r canllawiau hyn ar gyfer Cymru
Mae Rheoliad yr UE (EC) Rhif 183/2005 gosod gofynion ar gyfer hylendid bwyd anifeiliaid wedi'i anelu at sicrhau y caiff rheolaethau ym mhob rhan o'r gadwyn fwyd eu cryfhau. Yn benodol, mae'n cynnwys:
- rheolaethau a darpariaethau mewn perthynas â safonau gweithredu busnesau bwyd anifeiliaid
- darpariaethau i helpu i sicrhau bod porthiant yn cael ei gynhyrchu, ei gludo a'i storio mewn amodau hylan, a bod cofnodion yn cael eu cadw fel bod modd olrhain y bwyd yn llawn
Mae'r rheoliad yn ei gwneud yn ofynnol i fusnesau bwyd anifeiliaid gael eu cymeradwyo neu eu cofrestru gyda'u hawdurdod lleol.
Pwy sydd dan sylw?
Gydag ychydig o eithriadau mae'r ddeddfwriaeth yn berthnasol i bob busnes bwyd anifeiliaid, a ddiffinnir yn Rheoliad UE (EC) Rhif 178/2002 fel "unrhyw ymgymeriad, boed hynny ar gyfer elw neu beidio ac yn gyhoeddus neu'n breifat, sy'n cyflawni unrhyw waith cynhyrchu, gweithgynhyrchu, prosesu, storio neu ddosbarthu bwyd anifeiliaid gan gynnwys unrhyw gynhyrchydd sy'n cynhyrchu, yn prosesu neu'n storio bwyd i'w fwydo i anifeiliaid ar ei ddaliad ei hun ".
Mae enghreifftiau o fusnes bwyd anifeiliaid yn cynnwys:
- gweithgynhyrchwyr porthiant
- mewnforwyr bwyd
- gwerthwyr bwyd anifeiliaid
- cludwyr bwyd anifeiliaid
- storwyr o borthiant
- cwmnïau bwyd sy'n gwerthu cyd-gynhyrchion i'w defnyddio mewn bwyd
- gweithgynhyrchwyr bwyd anifeiliaid anwes
- ffermydd da byw, ffermydd pysgod neu ffermydd âr sy'n tyfu ac yn defnyddio neu'n gwerthu cnydau at ddefnydd bwyd anifeiliaid
Mae Rheoliad yr UE (EC) Rhif 183/2005 gosod gofynion ar gyfer hylendid bwyd anifeiliaid yn ei gwneud yn ofynnol i fusnesau bwyd anifeiliaid gael eu cymeradwyo neu eu cofrestru gyda'u hawdurdod lleol, fel y bo'n briodol, a rhaid iddynt beidio â gweithredu heb y fath gofrestriad/cymeradwyaeth. Gweler gwefan yr Asiantaeth Safonau Bwyd am sut i wneud cais am gymeradwyaeth neu gofrestriad a gweler isod am eithriadau.
Eithriadau
Mae rhai gweithgareddau sy'n gysylltiedig â ffermydd yn syrthio y tu allan i gwmpas y ddeddfwriaeth:
- cynhyrchu bwyd yn ddomestig yn breifat ar gyfer anifeiliaid sy'n cynhyrchu bwyd a gedwir at ddefnydd domestig preifat ac ar gyfer anifeiliaid nad ydynt yn cael eu cadw at ddibenion cynhyrchu bwyd
- bwydo anifeiliaid sy'n cynhyrchu bwyd ac a gedwir at ddefnydd domestig preifat
- bwydo anifeiliaid nad ydynt yn cael eu cadw i gynhyrchu bwyd
- y cyflenwad uniongyrchol o symiau bach o gynnyrch sylfaenol a gynhyrchir ar lefel leol gan gynhyrchydd i ffermydd lleol i'w defnyddio ar y ffermydd hynny
- y cyflenwad uniongyrchol, gan y cynhyrchydd, o feintiau bach o gynhyrchion sylfaenol i sefydliadau adwerthu lleol sy'n cyflenwi'r defnyddiwr terfynol yn uniongyrchol
- manwerthu bwyd anifeiliaid anwes
(O ran y term meintiau bach o gynhyrchu sylfaenol, mae diffiniad gweithredol yn llai nag 20 tunnell y flwyddyn.)
Amodau
Mae'r ddeddfwriaeth yn cynnwys amodau amrywiol y mae'n rhaid i fusnesau bwyd anifeiliaid gydymffurfio â hwy, fel y bo'n briodol. Mae'r atodiadau i reoliad yr UE (EC) Rhif 183/2005 (gweler y ddolen yn 'Deddfwriaeth allweddol' isod) yn nodi safonau amrywiol y mae'n rhaid i fusnesau bwyd anifeiliaid gydymffurfio â nhw, fel y bo'n briodol:
- Atodiad I. Mae hyn yn cynnwys darpariaethau sy'n berthnasol i fusnesau sy'n cynhyrchu porthiant yn bennaf *. Mae'n cynnwys gofynion hylendid cyffredinol a chadw cofnodion
- Atodiad II. Mae hyn yn berthnasol i fusnesau sy'n gweithredu heblaw ar lefel cynhyrchu sylfaenol-er enghraifft, cymysgu bwydydd ar y fferm ag ychwanegion, defnyddio rhaggymysgeddau neu weithgynhyrchu porthiant cyfansawdd i'w osod ar y farchnad. Mae'n cynnwys safonau mewn perthynas â chyfleusterau ac offer, personél, rheoli ansawdd, storio a chludo, a chadw cofnodion
- Atodiad III. Mae hyn yn cynnwys gofynion ynghylch bwydo anifeiliaid sy'n cynhyrchu bwyd, sydd yn rhaid eu gydymffurfio â nhw gan ffermwyr da byw.
[* Mae'r 'cynhyrchiad sylfaenol o borthiant' yn cael ei ddiffinio yn rheoliad yr UE (EC) 183/2005 fel "cynhyrchu cynhyrchion amaethyddol, gan gynnwys yn arbennig tyfu, cynaeafu, godro, magu anifeiliaid (cyn eu cigydda) neu bysgota sy'n deillio'n gyfan gwbl o gynhyrchion nad ydynt yn mynd drwy unrhyw weithrediad arall ar ôl eu cynaeafu, eu casglu neu eu cipio, ar wahân i driniaeth gorfforol syml".]
Dadansoddi peryglon a phwynt rheoli critigol (HACCP)
Mae'r ddeddfwriaeth yn ei gwneud yn ofynnol i fusnesau bwyd anifeiliaid sy'n dod o fewn cwmpas Atodiad II sefydlu a gweithredu gweithdrefnau sy'n seiliedig ar egwyddorion HACCP. System o reoli diogelwch yw HACCP sy'n seiliedig ar atal problemau diogelwch bwyd a phorthiant. Mae'n darparu dull strwythuredig, sydd wedi'i ddogfennu, i sicrhau diogelwch bwyd ac yn gosod gofyniad ar fusnesau i nodi a rheoli'r peryglon sy'n gynhenid yn y broses o drin a chynhyrchu.
Ni fydd busnesau bwyd anifeiliaid sydd ond yn ymwneud â chynhyrchu sylfaenol neu fwydo da byw yn gorfod defnyddio HACCP (ac eithrio'r rhai sy'n prynu i mewn ac sy'n defnyddio ychwanegion bwyd neu rag-gymysgeddau).
Diffiniadau o ychwanegion porthiant a rhag-gymysgeddau
Ystyr 'ychwanegion porthiant' fel y'i diffinnir yn Rheoliad yr UE (EC) Rhif 1831/2003 ar ychwanegion i'w defnyddio mewn maeth anifeiliaid yw sylweddau, micro-organebau neu baratoadau heblaw deunydd bwyd anifeiliaid a rhag-gymysgeddau sy'n cael eu hychwanegu'n fwriadol at fwyd neu ddwr er mwyn cyflawni, yn benodol, un neu fwy o'r swyddogaethau canlynol:
- effeithio'n ffafriol ar nodweddion bwyd
- effeithio'n ffafriol ar nodweddion cynhyrchion anifeiliaid
- effeithio'n ffafriol ar liw pysgod ac adar addurnol
- bodloni anghenion maethol anifeiliaid
- effeithio'n ffafriol ar ganlyniadau amgylcheddol cynhyrchu anifeiliaid
- sy'n effeithio'n ffafriol ar gynhyrchiant, perfformiad neu les anifeiliaid, yn enwedig drwy effeithio ar fflora a treuliadwyedd porthiant gastro-berfeddol
- cael effaith coccidiostatig neu histomonostatig
Dim ond ychwanegion cymeradwy y gellir eu defnyddio mewn bwyd anifeiliaid. Mae gan rai ychwanegion lefel gyfyngedig o ddefnydd a ganiateir ac maent ar gael ar gyfer rhai rhywogaethau o anifeiliaid yn unig.
Am restr o ychwanegion cymeradwy, cyfeiriwch at Gofrestr Ychwanegion Bwyd Anifeiliaid yr Undeb Ewropeaidd ar wefan y Comisiwn Ewropeaidd.
Mae mwy o wybodaeth am ychwanegion i'w gweld ar wefan yr ASB.
Ystyr 'rhag-gymysgeddau' yw cymysgeddau o ychwanegion bwyd anifeiliaid neu gymysgeddau o un neu ragor o ychwanegion bwyd anifeiliaid â deunyddiau bwyd anifeiliaid neu ddwr a ddefnyddir fel cludwyr, na fwriedir iddynt gael eu bwydo'n uniongyrchol i anifeiliaid.
Gofynion pellach
Sylwch nad yw'r canllawiau hyn yn cynnwys trefniadau ar gyfer cymeradwyo safleoedd, gweithgynhyrchu, gwerthu neu ddefnyddio cocsidiostatau, histomonostatau a hyrwyddwyr twf neu ymgorffori, dosbarthu a defnyddio meddyginiaethau milfeddygol mewn rhaggymysgeddau a phorthiant, y mae pob un ohonynt wedi'i gwmpasu gan ddeddfwriaeth ar wahân a orfodir gan y Y Gyfarwyddiaeth Meddyginiaethau Milfeddygol (VMD).
Cosbau
Gall methu â chydymffurfio â chyfraith safonau masnach arwain at gamau gorfodi ac at gosbau, a allai gynnwys dirwy a/neu garchar. I gael rhagor o wybodaeth, gweler 'Safonau masnach: pwerau, gorfodi a chosbau'.
Deddfwriaeth allweddol
Rheoliad yr UE (EC) Rhif 178/2002 gosod egwyddorion a gofynion cyffredinol cyfraith bwyd, sefydlu Awdurdod Diogelwch Bwyd Ewrop a gosod gweithdrefnau o ran materion diogelwch bwyd
Rheoliad yr UE (EC) Rhif 1831/2003 ar ychwanegion i'w defnyddio mewn maeth anifeiliaid
Rheoliad yr UE (EC) Rhif 183/2005 gosod gofynion ar gyfer hylendid bwyd anifeiliaid
Rheoliadau Bwyd Anifeiliaid (Hylendid, Samplu ac ati a Gorfodi) (Cymru) 2016
Adolygwyd/Diweddarwyd diwethaf: Awst 2020
Noder
Bwriedir y wybodaeth hon fel canllaw yn unig; dim ond y llysoedd all roi dehongliad awdurdodol o'r gyfraith.
Efallai na fydd dolenni 'deddfwriaeth allweddol' y canllaw ond yn dangos fersiwn wreiddiol y ddeddfwriaeth, er bod dolenni ar wahân i rywfaint o ddeddfwriaeth ddiwygiedig sy'n uniongyrchol gysylltiedig chynnwys y canllawiau. Gellir dod o hyd i wybodaeth ar ddiwygiadau i ddeddfwriaeth y ar y tab 'Mwy o Adnoddau' ym mhob dolen.
Am fwy o wybodaeth, cysylltwch â'r gwasanaeth defnyddwyr Cyngor ar Bopeth, sy'n darparu cyngor cyfrinachol a diduedd ar faterion defnyddwyr yn rhad ac am ddim. Ewch i wefan Cyngor ar Bopeth neu ffoniwch linell gymorth defnyddwyr Cyngor ar Bopeth ar 03454 040505.
© 2021 itsa Ltd.