Lloi yn y farchnad
Yn y canllawiau
Er mwyn mynd â lloi i farchnadoedd, rhaid bodloni amodau penodol; gall peidio â gwneud hynny olygu na chânt eu derbyn
Mae'r canllawiau hyn ar gyfer Cymru
Ni ellir derbyn lloi i'r farchnad am nifer o resymau, gan gynnwys bod yn anffit neu o dan saith diwrnod oed.
Rhaid nodi pob llo yn gywir a chael pasbort dilys i'w gludo a'i werthu yn y farchnad.
Rhaid darparu gwybodaeth am y gadwyn fwyd (FCI) gyda'r holl loi a dderbynnir i'w lladd. Dylai FCI hefyd fynd gyda lloi a anfonir i'r farchnad sy'n debygol o gael eu prynu i'w lladd, er bod rhai marchnadoedd yn cynnwys y wybodaeth ofynnol ar eu ffurflenni gwerthu.
Lles
Rhaid peidio â derbyn lloi sy'n dod o dan un neu fwy o'r categorïau canlynol i'r farchnad:
- lloi anaddas: wedi'u diffinio fel rhai eiddil, wedi'u heintio, yn sâl, wedi'u hanafu ac wedi blino
- lloi dan saith diwrnod oed, gyda neu heb argae*
- lloi gyda bogelau heb eu hiacháu *
- lloi a ddygwyd i'r farchnad ar fwy nag un achlysur yn ystod y 28 diwrnod blaenorol *
- lloi sy'n llai na 10 diwrnod oed, oni bai eu bod yn cael eu cludo llai na 100 km (tua 62 milltir) i'r farchnad
[* At ddiben Erthygl 14 o Orchymyn Lles Anifeiliaid mewn Marchnadoedd 1990 diffinnir lloi mewn marchnadoedd fel "anifail buchol o dan 12 wythnos oed". Ym mhob achos arall, mae llo yn dal gwartheg o dan chwe mis oed.]
Anaf neu ddioddefaint
Ni chaiff neb achosi na chaniatáu unrhyw anaf neu ddioddefaint diangen i anifail mewn marchnad, na chludo anifeiliaid mewn ffordd sy'n debygol o achosi anaf neu ddioddefaint diangen. Mae dyletswydd gofal ar berchenogion a cheidwaid (gan gynnwys y rheini sydd â chyfrifoldeb dros dro, megis gweithredwyr y farchnad) i sicrhau bod anifeiliaid yn cael eu hamddiffyn bob amser. Rhaid i anifeiliaid gael eu hamddiffyn rhag poen, dioddefaint, anaf ac afiechyd. Mae'r ddyletswydd gofal sylfaenol hon yn berthnasol ym mhob sefyllfa, gan gynnwys tra yn y farchnad.
Rhaid i'r perchennog (neu ei asiant) unrhyw llo dan 12 wythnos oed mewn marchnad ei dynnu oddi ar y farchnad o fewn pedair awr o'r llo olaf sy'n cael ei werthu yn yr arwerthiant y diwrnod hwnnw.
Trin
Rhaid i loi beidio â chael eu codi neu eu llusgo gan y pen, y gwddf, y clustiau, y cyrn, y coesau, y traed neu'r gynffon. Rhaid sicrhau nad yw lloi yn cael eu mygo na'u clymu. Mae'r gofyniad i beidio ag achosi anaf neu ddioddefaint mewn unrhyw fodd hefyd yn berthnasol i drin lloi.
Ni ddylid defnyddio gormod o rym i reoli lloi, nac unrhyw anifail arall mewn marchnad. Ni ddylai unrhyw anifeiliaid, gan gynnwys lloi, gael eu gyrru neu eu harwain dros loriau anwastad neu llithrig sy'n debygol o beri iddynt lithro neu ddisgyn. Ni chaiff neb rwystro neu anodi anifail mewn marchnad.
Gwaharddir ddefnydd offeryn sy'n gallu achosi sioc drydanol i'w ddefnyddio ar loi ym mhob marchnad, yn ogystal â defnyddio unrhyw ffon Goad neu offeryn arall, ac ati.
Sarn
Rhaid darparu cyflenwad digonol o sarn addas mewn marchnad ac yn ystod y cyfnod cludo, a rhaid i hwn fod yn sych pan gaiff ei ddarparu. Ni fyddai tynnu blawd llif denau o lwch yn cael ei ystyried yn ddigonol. Rhaid i loi sy'n llai na phedair wythnos oed hefyd gael llety wedi'i orchuddio yn y farchnad.
Corlannau
Ni chaniateir gorlenwi, ddim yn y farchnad neu wrth gludo. Rhaid i bob llo allu gorwedd ar yr un pryd. Dylai unrhyw ysgrifbin a ddefnyddir fod yn addas ar gyfer maint a rhywogaeth yr anifail hwnnw.
Pan gaiff yr anifeiliaid eu corlannu, dylid cadw rhai o un rhywogaeth mewn llociau ar wahân gan anifeiliaid o rywogaeth arall (a'u dosbarthu o fewn y corlannau, gan ystyried y gwahaniaethau o ran oedran a maint) er mwyn osgoi dioddefaint diangen iddynt.
Dylid corlannu unrhyw anifeiliaid 'toreithiog' ar wahân i anifeiliaid eraill.
Dogfennaeth sy'n ofynnol
PASBORTAU GWARTHEG
Rhaid i bob llo gael ei adnabod yn gywir gyda thag ym mhob clust gyda phasbort dilys ar gyfer gwartheg. Rhaid i'r pasbort dilys deithio i'r farchnad ac oddi yno gyda'r llo.
Ni all yr arwerthwyr dderbyn unrhyw lo ar werth heb basbort gwartheg dilys ac mae'n drosedd i newid neu ddifro unrhyw wybodaeth mewn pasbort gwartheg neu ddefnyddio pasport gwartheg ar gyfer unrhyw anifail heblaw'r anifail y rhoddwyd ef ar ei gyfer.
Mae 'dilys', mewn perthynas â phasbort gwartheg, yn golygu un sydd wedi'i gwblhau'n gywir a'i lofnodi yn y man priodol gan bob ceidwad yr anifail a lle mae'r rhif adnabod a disgrifiad o'r anifail yn y pasbort yn cyfateb i'r tagiau clust a'r anifail.
GWYBODAETH AM Y GADWYN FWYD (FCI)
Mae deddfwriaeth hylendid bwyd yr UE yn ei gwneud hi'n ofynnol i weithredwyr lladd-dai "ofyn, derbyn, gwirio a gweithredu" gwybodaeth am y gadwyn fwyd (FCI) ar gyfer yr holl wartheg, lloi, moch, dofednod, ceffylau, defaid, geifr a helgig a ffermir a anfonir i'w lladd er mwyn eu bwyta gan bobl. Rhaid darparu gwybodaeth am y gadwyn fwyd gyda'r holl loi a dderbynnir i'w lladd. Os ydych yn anfon lloi i'r farchnad sy'n debygol o gael eu prynu i'w lladd, yna dylech eu hanfon i'r farchnad drwy ddatganiad FCI.
I gael rhagor o wybodaeth, gweler 'Gwybodaeth am y gadwyn fwyd'.
Mae rhai marchnadoedd yn cynnwys y wybodaeth ofynnol ar eu ffurflenni gwerthu. Holwch yr arwerthwyr.
TYSTYSGRIF CLUDO ANIFEILIAID
Ar gyfer cludo lloi dros 50 km (tua 31 milltir), rhaid i'r person sy'n cludo'r anifail gario tystysgrif cludo anifeiliaid sy'n nodi:
- tarddiad
- perchnogaeth
- lle ymadael
- dyddiad ac amser gadael
- cyrchfan arfaethedig
- hyd disgwyliedig y daith
Rhaid cadw hyn am chwe mis ar ôl cwblhau'r daith. Ar gyfer siwrneiau dros 65 km (tua 40 milltir), mae'n ofynnol i gludwyr feddu ar dystysgrif cymhwysedd ac awdurdodiad cludwr. I gael rhagor o wybodaeth, gweler 'Cludo da byw ar y ffordd: gwaith papur'.
Cosbau
Gall methu â chydymffurfio â chyfraith safonau masnach arwain at gamau gorfodi ac at gosbau, a all gynnwys dirwy a/neu garchar. I gael rhagor o wybodaeth, gweler 'Safonau masnach: pwerau, gorfodi a chosbau'.
Ddeddfwriaeth allweddol
Deddf Iechyd Anifeiliaid 1981
Gorchymyn Lles Anifeiliaid mewn Marchnadoedd 1990
Deddf Lles Anifeiliaid 2006
Gorchymyn Lles Anifeiliaid (Cludo) (Cymru) 2007
Rheoliadau Adnabod Gwartheg (Cymru) 2007
Adolygwyd/Diweddarwyd ddiwethaf: Mawrth 2020
Noder
Bwriedir y wybodaeth hon fel canllaw yn unig; dim ond y llysoedd all roi dehongliad awdurdodol o'r gyfraith.
Efallai na fydd dolenni 'deddfwriaeth allweddol' y canllaw ond yn dangos fersiwn wreiddiol y ddeddfwriaeth, er bod dolenni ar wahân i rywfaint o ddeddfwriaeth ddiwygiedig sy'n uniongyrchol gysylltiedig chynnwys y canllawiau. Gellir dod o hyd i wybodaeth ar ddiwygiadau i ddeddfwriaeth y ar y tab 'Mwy o Adnoddau' ym mhob dolen.
Am fwy o wybodaeth, cysylltwch â'r gwasanaeth defnyddwyr Cyngor ar Bopeth, sy'n darparu cyngor cyfrinachol a diduedd ar faterion defnyddwyr yn rhad ac am ddim. Ewch i wefan Cyngor ar Bopeth neu ffoniwch linell gymorth defnyddwyr Cyngor ar Bopeth ar 03454 040505.
© 2021 itsa Ltd.