Pam y dylech roi gwybod am dwyll
Bydd cyflawni twyll yn erbyn y Cyngor yn cael effaith uniongyrchol ar y gwasanaethau a ddarperir i drigolion Ynys Môn. Bydd pob punt sy’n cael ei cholli i dwyll bunt yn llai y gellir ei gwario ar ddarparu gwasanaethau.
Gallwch ein helpu ni i atal a darganfod twyll drwy ei riportio ar-lein.
Enghreifftiau o dwyll
- Dweud celwydd am eich amgylchiadau er mwyn derbyn nwyddau, gwasanaethau, gostyngiadau, eithriadau neu grantiau.
- Darparu gwybodaeth neu ddogfennau ffug.
- Peidio â darparu’r holl wybodaeth i’r cyngor a allai effeithio ar gais neu hawliad.
- Methu, drwy fod yn anonest, â rhoi gwybod am newid mewn amgylchiadau pan fod hynny’n ofynnol o dan y gyfraith.
- Staff y cyngor yn dwyn neu gamddefnyddio adnoddau’r cyngor – mae hyn yn cynnwys arian parod, storfeydd, offer, cerbydau neu adeiladau.
- Staff y cyngor yn rhoi contractau gwaith i ffrindiau.
- Isosod tai cyngor.
Ni fydd twyll, llwgrwobrwyo na llygredigaeth yn cael eu goddef. Bydd pob achos yn cael ei ymchwilio iddo.
Mathau o dwyll
Rhoddir Bathodynnau Glas i bobl ag anableddau. Efallai na fydd yr anabledd bob amser yn amlwg ac efallai y bydd yn ysbeidiol.
Os byddwch yn gweld rhywun wedi parcio mewn lle parcio anabl, ond nad ydynt yn dangos arwyddion amlwg o anabledd, nid yw o reidrwydd yn golygu nad ydynt yn anabl neu nad oes ganddynt hawl i ddefnyddio’r lle parcio.
Gellir camddefnyddio bathodynnau mewn nifer o ffyrdd.
Gan ddeiliaid y bathodyn glas
- Defnyddio bathodyn sydd ddim yn ddilys rhagor.
- Defnyddio bathodyn yr hysbyswyd ei fod wedi’i golli neu wedi’i ddwyn.
- Gadael i ffrind neu berthynas ddefnyddio’r bathodyn.
- Defnyddio bathodyn sydd wedi cael ei gopïo.
- Newid y manylion ar fathodyn, megis y dyddiad gorffen.
- Gwneud cais twyllodrus (er enghraifft, darparu gwybodaeth ffug ar y ffurflen gais) neu ddefnyddio bathodyn a gafwyd trwy dwyll.
Gan drydydd parti
- Defnyddio bathodyn rhywun arall pan nad yw deiliaid y bathodyn yn bresennol yn y cerbyd.
- Defnyddio bathodyn sy’n eiddo i rywun sydd wedi marw.
- Copïo, addasu neu greu bathodyn ffug.
- Defnyddio bathodyn sydd wedi’i ddwyn.
- Defnyddio bathodyn ffug.
Mae enghreifftiau yn cynnwys:
- swyddogion y cyngor neu gynghorwyr yn derbyn arian neu rhodion gan aelodau’r cyhoedd
- swyddogion y cyngor neu gynghorwyr yn cymryd mantais o’u sefyllfa er mwyn cael arian neu roddion
- swyddogion y cyngor neu gynghorwyr yn rhoi ffafriaeth i gontractwyr am arian neu roddion, neu am eu bod yn deulu neu’n ffrindiau
- contractwyr yn llwgrwobrwyo swyddog y cyngor er mwyn cael gwaith gyda’r cyngor
Mae enghreifftiau yn cynnwys:
- hawlio gostyngiad person sengl y Dreth Gyngor os oes oedolyn arall (sydd ddim wedi’i eithrio) yn byw yn yr eiddo
- peidio â dweud wrth y cyngor am newid mewn amgylchiadau a allai effeithio ar eich hawl i ostyngiad yn y Dreth Gyngor
- hawlio rhyddhad neu ostyngiad nad oes gennych hawl iddo, megis eithriad i fyfyrwyr, eithriad ar gyfer eiddo sydd heb ei feddiannu a’i ddodrefnu
- honni mai eich eiddo ar Ynys Môn yw eich prif breswylfa er mwyn osgoi talu premiwm y Dreth Gyngor
Gallai busnes osgoi talu trethi trwy:
- gyflwyno hawliadau ffug am ostyngiadau a rhyddhad
- darparu gwybodaeth neu ddogfennau ffug mewn perthynas â’r sawl sy’n meddiannu eiddo neu’r trethdalwr
Mae enghreifftiau yn cynnwys:
- dweud celwydd am amgylchiadau neu orliwio’r angen am ofal
- methu â datgan incwm, cynilion neu asedau cyfalaf eraill megis eiddo, stociau a bondiau
- parhau i hawlio cefnogaeth ariannol ar ôl i’r person oedd angen gofal farw
- defnyddio arian a fwriadwyd i ddarparu gofal ar gyfer pethau eraill
- parhau i hawlio neu dderbyn taliadau uniongyrchol er eu bod allan o’r wlad am gyfnodau estynedig
- gofalwyr yn hawlio am ofal nad ydynt wedi ei ddarparu
Mae enghreifftiau yn cynnwys:
- peidio â meddiannu tŷ cyngor fel eich unig/brif gartref
- isosod tŷ cyngor i rywun arall
- parhau i fyw mewn tŷ cyngor ar ôl i’r tenant adael neu farw, heb ganiatâd y cyngor
- gwneud datganiadau ffug wrth wneud cais am dŷ cymdeithasol
Mae enghreifftiau yn cynnwys:
- contractwyr sy’n gweithio i’r cyngor yn pennu prisiau penodol
- contractwyr neu gyflenwyr yn codi am waith na chafodd ei wneud neu am wasanaethau na chafodd eu darparu
- contractwyr neu gyflenwyr yn cael eu ffafrio gan swyddogion oherwydd perthynas bersonol a/neu gael cynnig cymhelliant
- twyll mewnol gan weithwyr
- unigolion, busnesau a sefydliadau sector gwirfoddol yn camddefnyddio arian grant